Gezuar vitin e ri 2006

Gjithe shqiptareve kudo ne Bote, une Engjell Shehu ju uroj nga zemra, Gezuar vitin e ri 2006. Le te jete per te gjithe ky vit, viti i sukseve dhe endrrave te parealizuar ne jeten e tyre.

Gezuar!

Engjell Shehu

Epopeja e komunizmit

Epopeja e komunizmit

Poezi saterike nga Engjell SHEHU


Kishte kohe dhe shume flitej
komunizmi ne llum po zhytej
Një stuhi frynte e forte
sapo hynte ne Evropë

Kjo stuhia shume e forte
ish e ashpër dhe s’ndalej dot
Mori force dhe kaloj det
nga stuhi u be termet

Ra termet dhe tundi malet
tundi vendin mbare njerëzinë
Dhe ne këmbë ngriti rininë
Te ndryshonte Shqipërinë

50 vjet diktature
drejtësi s’kishte kurrë
As liri as mirëqenie
komunizmi ish ne renie


Kishte kohe dhe shume flitej
komunizmi ne llum po zhytej
Një stuhi frynte e forte
sapo hynte ne Evropë

Kjo stuhia shume e forte
ish e ashpër dhe s’ndalej dot
Mori force dhe kaloj det
nga stuhi u be termet

Ra termet dhe tundi malet
tundi vendin mbare njerëzinë
Dhe ne këmbë ngriti rininë
Te ndryshonte Shqipërinë

50 vjet diktature
drejtësi s’kishte kurrë
As liri as mirëqenie
Komunizmi ish ne rënie

Ne alarme kaske kuqe
bythe vrare ne kolltuqe
S’merrnin vesh se ç’po ndodhte
Por tërmeti avanconte

Për fshatarin s’behet fjale
dielli e përvëlonte ne are
Se punonte me ndershmëri
ish i varfër e ne skllavëri

komunisti thjeshte ne fshat
tere jetën me lopatë
ka punuar si fukara
kurrë te mira ne jete nuk pa

Larte ne maje behej kërdia
ku udhëzime nxirrte partia
Dhe kish plasur kurvëria
tallte bythën qeveria

Hanin, vidhnin e dëfrenin
lavde thurnin për Enverin
Gjithë armata komuniste
se për vete majmur ishte

Por nga luksi ishin dehur
prepotent e te ngrehur
Zëmër liq e shume cinik
njerëz te çmendur pa logjik

Byroiste e komisare
me kulish e me zagare
Ne siklet ishin vene
te shpëtonin partine nene

Parazitët mbledhur tok
te pafte e te pa zot
Saldator elektriciste
nganjëherë pillnin puçist

Ca puçistë e ca armiq
jo për besë s’bëheshin miq
Nuk i gjeje me te poshtër
kriminel tamam mostër

Vrisnin prisnin ke te donin
i përdhosnin i demaskonin
Ketë popull e sunduan
e sfiliten e skllavëruan

Gjithë udhëheqja ata pinjoll
autodidakt e te pa shkolle
Pjesë pjese e ndanë popullin
dhe ne koke u mbanin shkopin

Zverktrashët byroist
Ca druvar e traktorist
U ra kuja lemeria
Se po shembej dinastia

Për partine fli do binin
se çdo ndodhte nuk e dinin
Por tërmeti qe afruar
komunistet ishin qorruar

Te qorruar te dal syri
frike e madhe ne palcë ju hyri
Nuk mendonin për partine
Por te gjenin ndonjë vrime

Për tu futur për tu mbrojtur
se te dhjerë dhe te ndotur
Ishin zhytur ne pisllëqe
plote krime dhe spiunllëqe

Ra tërmeti ane mbanë
komunistet u shpërndanë
Ëndrra ne gjumë shikonin
nga partia ndihme kërkonin

Po partia ishte me keq
kishin ngelur vetëm pleq
pleqtë te gjithë ishin ne këmbë
s’ishte e lehte ishte e rende

Ky termet merrte përpara
sheshit nxirrte te palara
Ato qe kish fshehur partia
Enveri me shokët e tija


Tundi forte bacë Enverin
dhe karriget edhe nderin
Nga byroja tek udhëheqja
ku ish fshehur gjithë e keqja

Tundi plehrat kalbësirat
njerëz te dehur nga te mirat
Nga pushteti komuniste
këmbë e koke enveriste

Te pa fe e pa moral
se nga frika vinin verdalle
Benin plane bënin be
komunistet te pa fe

Se te vdekur do ta mbronin
maskarenjtë atë demonin
Bashke me bustin e rrezuar
gjaku ne gju kish për te shkuar

Te inatosur kërcisnin dhembet
ngrini pushkët përveshnin mëngët
Edhe toka forte po dridhej
komunizmi ne pleh po hidhej

Kalbësirat qelbnin dynjanë
50 vjet vëllezërit vranë
Ndaj i zhduken pa nishan
kush nga ju mëndë si mbanë

Me tortura dhe me burgje
mizoria armatë e kuqe
Me përbindësha gjakatare
me servile e tradhtare

Sigurimi qëndronte ne balle
mbante partine te gjalle
Diktaturën te forte e mbante
vriste natën ditën te qante

Dhe na mbaheshin atdhetare
nuk kish ndodhur nuk ish pare
Ku shqiptari vriste shqiptare
Veç tek ne kjo kishte ngjare

Kjo ne emër te tradhtisë
idealit te nene partisë
Te byrosë e qeverise
komunizmit e ideologjisë

Te udhëheqjes e barbarisë
komunizmit e dinastisë
Te Enverit e te partisë
te karrierës e biografisë

Kush nga bisha frik nuk kish
se te zhdukte me gjithë fise
Vrau ne lufte e vrau ne paqe
ketë popull e shtiu ne gjaqe

Ish i egër ish barbare
gjithë shqiptaret i kishte ndare
Komunistet ne vije te pare
për te shtypur e për te vrare

Ne këtë vende s’ishte pare
gjithë kopukët qeveritare
Merr nga fshati merr nga mali
saldator kafshar gomari

Për partine kjo mjaftonte
komunizmin te dashuronte
Dhe ti rrinte gjithmonë besnik
qe ne shpirte te ish i lig

Si demoni bac Enveri
vriste shokët besëpreri
As i zoti as i zgjuar
Gjithë shtetin e kish ne duar

Kurrë ne lufte s’kishte luftuar
burracak dhe i pa dëgjuar
Vrau shokët për karrierë
i pabese qe kur kish lerë

Izoloj një vende te tere
gjithë te zezat i ka bere
S’u ndodhe gjalle qe te shikonte
ketë popull qe kurrë se donte

Nga Vermoshi ne Sarande
plot protesta dallge dallge
Mbushen sheshe rrinin pa gjumë
komunistet flisnin për dhune

Gjithë te rinjtë gjithë student
përball bishës s’ishte e lehte
Te kërkoje demokraci
te blinduar me ushtri

Propaganda na çante veshët
kur ne barke na mbinë preshet
Ku talloni na thau zorrët
ne punonim hanin horret

Ku ish nderi ku ish zotësia
kurrë s’të linte ty partia
Te gëzoje ne familje
gjithë jetës ne survejime

Për një bursë për një detyre
ndaj themi ishte i ndyre
Te studionte njëherë partia
barrikade biografia

Për moral s’behej fjale
kishe halle s’kishe halle
Jo për besë s’të linte gjalle
pa te pare rrënje e dhëmballë

Se partia kishte norma
kishte zyra po kishte dhoma
Biografinë ta shikonte
po ja vleje te kalonte

Ky na ishte dhe morali
komunisti gjithmonë i pari
Te shikonte te vlerësonte
dhe ne funde te testonte

50 vjet çfarë s’provuan
ketë popull eksperimentuan
Njëmijë te zeza kane bere
kurrë su bene zemër gjere

Vdiq kufoma vdiq Enveri
shpirti tij shkoj tek ferri
Tek e zeza qe ndërtojë
po la pas ca potkoj

Ca potkoj te infektuar
komuniste te betuar
Te sfilitur te mashtruar
te njollosur e demaskuar

Iku vet e s’pa me mbrapa
çi pësoj atij armata
Si sheqeri te tere u shkrinë
ne hale e hodhën partine

Te shikonte Enveristet
me te poshtër se fashistet
Kur e panë qe u ndërrua sistemi
demokrat thane neve jemi

Tere një jete kemi punuar
demokrate jemi konvertuar
Dhe nxituan te kenë parti
teserën e mbanin ne gji

Një parti për te zënë vend
budallenjtë u bene me mend
Hëngrën dje duan dhe sot
maskarenj këta idiot

S’janë te afte e s’janë te zot
me zullume mbushur plot
Këtë vende se lanë rehat
Enveristet demokrate

Nxituan shpejt e ndërruan emër
nga burrëror u bene femër
Po nga goja prapë harbute
komuniste u bene hajdute




Edhe sot e kësaj dite
edhe pse kaluan vite
Duan kolltuk te drejtojnë
ndaj te dhunshëm i shikojmë

Rroftë pra demokracia
gjithkush e drejt e tija
Te flas lirshëm e te jetoj
ëndërr e popullit qe kërkoj

Mire dje ne kohen tuaj
te ngrefosur hipur ne kuaj
Bëtë ç’bete me këtë popull
po tani pse vini rrotull

Doni prapë pak pushtet
po nga mendja jeni te lehte
S’ju beson kush për be
sytë te hapur kemi ne

Enveriste ju kopuk
koha juaj si ju duk
Edhe pse te liq qe jeni
prapë te drejtat ju i keni

Ja liria jemi ne
Enveriste te pa fe
Dhe pse ju nuk ju ndëshkuam
Jo se s’dimë po toleruam

Rrini mire ne punën tuaj
me te mirën kurrë mos luaj
Se e mira te zë sytë
nuk u jepet shans i dyte


http://engjellshehublogspot.com
http://gjuhashqipe.blogspot.com
http://geocities.com/albsit

Agim Mero: Nexhmija ndryshoi procesverbalin e bisedës me Enverin

Agim Mero: Nexhmija ndryshoi procesverbalin e bisedës me Enverin


Fatos Veliu
Një bisedë interesante e bërë në vitin 1971, mes Enver Hoxhës dhe kreut të Rinisë së asaj kohe, Agim Meros, i dha më shumë hov liberalizimit të nisur në jetën e vendit pas një fjale të ngjashme që Enveri kishte mbajtur një vit më parë para rinisë së shkollave të mesme të kryeqytetit.
Ajo bisedë e kreut të shtetit me atë të rinisë, që bënte fjalë më së shumti për lirinë e të vepruarit të rinisë dhe luftën që duhej të bëhej kundër konservatorizmit që kishte uzurpuar gjithçka, nxiti një frymëmarrje të paparashikuar jo vetëm në radhët e rinisë, por edhe në ato të kolektivave punonjëse, apo në letërsi dhe arte. Kjo histori e ndodhur dya po më shumë vjet para se të bëhej plenumi i Katërt i Komitetit Qendror të Partisë, ku Enver Hoxha do të thërriste me të madhe se armiqtë deformonin vijën e Partisë, madje vetë Meron do ta akuzonte si njeri që kishte guxuar të keqpërdorte orientimet e tij, ka qenë më së shumti enigmatike për njerëzit e thjeshtë. Askush nuk dinte se çfarë ishte biseduar në të vërtetë mes Enver Hoxhës dhe Agim Meros, pasi, siç mësohet sot, edhe ai material i botuar pothuajse u tjetërsua krejt nga njerëzit e kontrolluar nga zonja Hoxha. Kjo ishte arsyeja që edhe njerëzit e zakonshëm mund ta kenë konsideruar plenumin e katërt një fitore të paimagjinueshme të Partisë, e cila kishte “treguar” edhe një herë atë “vigjilencën” e saj vitale për të mirën e popullit e të atdheut. Por sot, kur kanë kaluar afërsisht 35 vjet, nga ajo kohë dhe kur vetë ish-kreu i Rinisë që ka bërë personalisht bisedën me Enverin, ku ka marrë gojarisht orientimet e tij për një rrugë ndryshe për rininë, rrëfen për herë të parë atë histori për gazetën “Panorama”, mëson saktësisht atë që ka ndodhur në kulisat e asaj godine që quhej Komitet Qendror. Cilat kanë qenë intrigat e organizuara mbi njeriun, që kreu mëkatin e madh që kërkoi një takim me kreun absolut të shtetit për t’i transmetuar atij disa shqetësime. Pse Hysni Kapo e kërkoi Meron në takim, që të nesërmen e bisedës me Enverin. Çfarë i tha ai, dhe mbledhja e provokuar e aparatit pikërisht për atë gjë. Referimi që Mero bëri para aparatit të Komitetit Qendror dhe pse u konsiderua ai referim disi i dyshimtë, nëse ishte thënë saktësisht nga Enver Hoxha, apo jo. Çfarë bëri Nexhmije Hoxha me procesverbalin e zbardhur dhe pse ajo kërkoi që para se të botohej të ripunohej edhe një herë. Kush ishin ata, të cilëve Nexhmija u besonte materiale të tilla, ku kishin të drejtë të hiqnin dhe të shtonin ato që duhej të thuheshin nga bashkëshorti i saj, duke arritur deri aty sa të tjetërsonin krejt bisedat, etj. Gjithçka mësohet për herë të parë nga rrëfimi që vetë Agim Mero bën në vijim të shkrimit të mëposhtëm.Zoti Agim, siç konstatohet edhe nga procesverbali i mbajtur gjatë takimit që ju, si Sekretar i Parë i Komitetit Qendror të Rinisë keni pasur me Enver Hoxhën, më 28 prill të vitit 1971, pjesë të të cilit gazeta i botoi në dy numrat e kaluar, në atë moment i është kushtuar një rëndësi e madhe liberalizimit dhe luftës për t’i dhënë frymëmarrje jo vetëm rinisë, por gjithë jetës së vendit. Pavarësisht asaj që thoni se “duke parë atë që ndodhi në plenumin e katërt, ajo ka qenë një grackë e Enver Hoxhës, por gjithsesi do të donim të dinim se çfarë ndodhi në të vërtetë në drejtim të liberalizimit të jetës së vendit dhe kryesisht asaj të Rinisë. Pra, fjala është nëse filloi me të vërtetë liberalizimi i pretenduar? A ndikoi ajo bisedë për vazhdimësinë e atyre që kërkuat te Enver Hoxha, si vijoi veprimtaria juaj pas atij takimi, i cili u bë shembull për të gjitha strukturat e shtetit.Çfarë ka ndodhur në të vërtetë pas atij takimi, enciklopedinë time se si kalova nga një zyrë në tjetrën dhe si vijoi historia e procesverbalit të bisedës së zbardhur, i cili u mor në dorëzim nga Nexhmije Hoxha dhe para se të botohej në buletinin e Komitetit Qendror u ripunua pothuajse plotësisht, është jo vetëm befasuese, por edhe gati e pabesueshme. Vetëm kur u godita edhe unë, madje kur u cilësova nga vetë Enver Hoxha si njeri që kisha guxuar t’i deformoja bisedën, kuptova se isha përdorur nga ai për vetë pozicionin që kisha në krye të rinisë, që nëpërmjet asaj bisede ai të transmetonte në bazë mendimet e tij gjoja liberale. Këtu ishte gjithë loja e nisur që përfundoi në tragjedi të shokëve tanë dhe timen gjithashtu.Çfarë ndodhi në të vërtetë?Kur unë do të largohesha nga zyra e Enver Hoxhës pas asaj bisede të gjatë dhe të detajuar që bëmë, ai nuk harroi të më falënderonte edhe një herë, duke më porositur që të shkoja sërish në zyrën e tij, për ta informuar personalisht për çdo problem që të kisha, “sepse, - tha ai, - kush ka rininë me vete, ka të ardhmen”. Pas kësaj, do të fillonin historitë që unë nuk e dija se do të vijonin aq gjatë dhe ajo bisedë do të merrte ato përmasa. Konkretisht menjëherë do të thirresha nga Hysni Kapo.Kur dhe përse të thirri Hysni Kapo?Hysniu më thirri që të nesërmen e takimit me Enver Hoxhën, pra më datën 29 prill (1971). Kur unë kujtova se ajo bisedë që kisha kërkuar vetë për të informuar, u mbyll me largimin tim nga zyra e tij, më njoftojnë se Hysni Kapo më kërkonte me urgjencë në zyrën e tij. Shkova menjëherë. Sa më pa në derë, u çua në këmbë dhe më përqafoi me dashuri, duke më thënë: “Bëre shumë mirë që shkove te shoku Enver për gjithë ato probleme që kishit konstatuar. Vetë shoku Enver ka mbetur shumë i kënaqur nga ai informacion dhe na ka hequr një dru të mirë neve si aparat, që nuk e kishim njoftuar më parë për gjithë ato gjëra, saqë do ta mbajmë mend mirë. Madje shoku Enver, saktësisht më tha: “Çfarë bëjnë gjithë këta instruktorë të Komitetit Qendror të Partisë që nuk kanë mundur t’i konstatojnë dhe t’i ngrenë më parë tërë ato probleme”. Prandaj, për t’i dhënë rëndësinë e duhur zgjidhjes së tyre, të cilat shoku Enver na i vuri si detyra emergjente, që nesër do të organizojmë mbledhjen e aparatit të Komitetit Qendror të Partisë ku t’i do të përsëritësh edhe një herë të gjithë bisedën që konsumuat me shokun Enver”.U bë mbledhja?Patjetër që u bë, por që me takimin që kisha bërë me Hysni Kapon filluan edhe shqetësimet e mia, pasi nuk ishte e thjeshtë që të përsërisje e të ripërsërisje probleme të tilla që më së shumti kishin karakter politik, sepse në këtë mënyrë bëje aventurë. Gjithsesi unë kuptova që kisha hyrë në një valle, nga e cila nuk e dija si mund të dilja. Mbledhja e aparatit të Komitetit Qendror të PPSH-së u bë paraditen e së nesërmes, pra të 30 prillit.Si vijoi?Menjëherë sapo filloi mbledhja, Hysni Kapo bëri një hyrje të shkurtër, ku informoi aparatin për takimin që kisha zhvilluar me shokun Enver, gjatë të cilit kisha ngritur një sërë problemesh, që vetë shoku Enver i kishte konsideruar shumë të drejta dhe kishte dhënë urdhër që të merreshin masa emergjente për rregullimin e tyre. Pas kësaj, ma kaloi fjalën mua për të referuar ato që kishim biseduar dy ditë më parë në zyrën e Enver Hoxhës. Unë, sigurisht fillova të kujtoja gjithçka që kisha biseduar, të cilat i kisha regjistruar më së miri jo vetëm në kokën time, por edhe në letër. Për hir të së vërtetës, gjatë atyre sqarimeve që bëra, unë fola disi më shumë nga çfarë kishte thënë Enveri për rininë. Megjithatë, gjatë fjalës sime vija re në auditor, se tek-tuk shikohesha edhe me habi. Arsyen e mësova më vonë, kur ma thanë vetë.Çfarë të thanë?Pasi mbarova atë që më ishte kërkuar, Hysni Kapo lejoi një pushim të shkurtër. Në momentin që zbrisnim shkallët për të shkuar në kafen që ndodhej në bodrumin e selisë së Komitetit Qendror, ndihmësi i Hysni Kapos, i cili tashmë ka vdekur më tha: “Për nder, po të mos thoshe se këto që përmende në këtë mbledhje i ka thënë shoku Enver, unë do të të quaja revizionist”. Kjo thënie e tij ishte edhe diçka e zakonshme, por mund të merrej edhe me një farë shqetësimi, sepse ishte një ndërhyrje që mua m’u duk si tepër interesante, pasi linte të kuptoje se atyre nuk u kishin pëlqyer ato lloj argumentimesh që ishin bërë. Kjo kishte rrezikun tjetër se nesër mund të mohohej saktësia e thënieve nga Enver Hoxha, ashtu siç ndodhi në të vërtetë dhe përgjegjësia e gabimit politik mbetej mbi mua. Këtu u mbyll historia e bisedës?As që bëhej fjalë që të mbyllej këtu, se ajo hapej kur s’e mendoje. Madje edhe dy vjet më vonë kur u përjashtova nga partia, ndodhi ajo që i trembesha, pasi do të më përmendej nga Enver Hoxha se kisha tjetërsuar bisedën që kisha bërë me të. Ndërsa pas mbarimit të mbledhjes së aparatit të Komitetit Qendror, ku me porosi të Hysni Kapos unë do të ripërsërisja të gjithë bisedën, që kisha bërë me Enver Hoxhën nuk do të kalonin veç dy ditë kur do të thirresha sërish, por këtë herë nga Nexhmije Hoxha.Përse të thirri Nexhmije Hoxha?Nexhmije Hoxha më thirri së bashku me Hamit Beqen, i cili në atë kohë punonte në aparatin e Komitetit Qendror. Kur shkova tek ajo, më dha në dorë disa fletë formati, në të cilat ishte biseda e zbardhur që kisha bërë me Enverin. Kur e pashë i habitur për të kuptuar se çfarë thuhej me këtë mënyrë ajo m’u drejtua: “Këtë material do ta ripunoni edhe një herë me Hamit Beqen, sepse do të botohet në buletinin e Komitetit Qendror të Partisë”. Ajo theksoi gjithashtu se, një veprim i tillë bëhej duke pasur parasysh faktin se, Enveri kishte bërë një bisedë të lirë dhe të papërgatitur, ku mendimet e tij duhej të sistemoheshin në një formë të atillë, që të jepeshin si orientime për bazën.Si e konsideruat këtë fakt, që materiali do të botohej në buletinin më të rëndësishëm të kohës?Detyrimisht një fakt i tillë ishte shumë pozitiv për mua, por nuk e dija se ai do të ndryshonte katërcipërisht.E ripunuat?Patjetër. Me Hamit Beqen ndenjëm dy ditë, duke i parë me vëmendje problemet që ngriheshin, mënyrën si ngriheshin dhe përgjigjet që duhej të jepte Enver Hoxha pa harruar edhe mënyrën se si ai do t’i jepte ato. Pastaj ia kthyem sërish Nexhmijes.Ishte e kënaqur ajo pas atij ripunimi që i bëtë procesverbalit?Pasi e pa me vëmendje ajo nuk u kënaq, por na i ktheu edhe një herë për ta riparë më mirë, pasi duheshin bërë edhe disa korrigjime me karakter parimor. “Duhet pasur parasysh fakti,- tha ajo-, që ajo ishte një bisedë e lirë, prandaj duhet të trajtohen akoma më qartë problemet”. Unë i thashë që “më mirë ta marrë ta punojë vetëm Hamiti, sepse unë e kam të zorshme ta përpunoj. Ai e di mirë se ku të vendosë theksin, ashtu siç di se çfarë të heqë dhe çfarë të shtojë”. Këtë e thosha sepse Hamit Beqa ishte punonjës i aparatit dhe dinte si t’i trajtonte çështjet, pasi i thoshin se ku synohej me këtë, apo atë fjalim. Sikur të priste një reagim të tillë, Nexhmija u dakordua menjëherë dhe ia kaloi atë Hamit Beqes që ta ripunonte vetëm. Kështu që para se ai material të botohej në buletinin e Komitetit Qendror u ripunua nga e para nga Hamit Beqa.Pastaj u botua?Nuk e di nëse ka vënë dorë edhe dikush tjetër, por ai u botua vetëm pasi u ripunua krejtësisht aq sa u ndryshua fare. Pas botimit të tij, u dha porosi në të gjitha Komitetet e Partive në rrethe, që të punohej në mënyrë të organizuar dhe të dilnin me objektiva konkretë. Dhe ashtu ndodhi në të vërtetë. Në të gjitha strukturat e Partisë së Punës në të gjithë Shqipërinë, u punua biseda që kishte bërë Enver Hoxha me Sekretarin e Parë së Komitetit Qendror të Rinisë, pra me mua, por që në atë material në të vërtetë ishte ndryshuar gjithçka. Vetëm emri im u duhej për të transmetuar mesazhet në bazë, pra, për të nxituar atë që e quajtën liberalizëm dhe në të vërtetë në atë periudhë u ndje goxha, deri në momentin që dha goditjen e tmerrshme Enver Hoxha dhe bëri thirrje sërish, si më parë për të luftuar liberalizimin.Ku u vu re?Gjithçka që ndodhi deri në atë moment, kur u botua ai material i ripunuar filloi të reflektohej në gjithë jetën e vendit, por kryesisht te rinia. U bënë shumë ndryshime në metodën dhe format e punës si dhe në strukturën organizative të saj. Pra, në njëfarë mënyre sikur filloi të merrte ajër puna me rininë. Por nuk do të vononte dhe ndryshimet do të fillonin sërish të frenoheshin deri në shpërthimin historik të Enver Hoxhës në plenumin e katërt. Fakt ishte se pavarësisht nga sa u tha e si u veprua, në vitin 1972 do të ndihej sërish dora e hekurt e njerëzve konservatorë reagimi i të cilëve do të ishte dominues. Pas kësaj, u vendos të largohesha edhe unë nga kreu i Rinisë dhe të kaloja me detyrën e rektorit të Universitetit, nga e cila do të shkarkohesha në plenumin e katërt të 73-shit.Zoti Mero, kur filloi goditja personale ndaj jush, e cila do të vijonte jo vetëm në plenumin e katërt, por më tej derisa të përjashtoheshit përfundimisht nga Partia, pasi kam parasysh se thatë se gjithçka e nisur mbi ju ka qenë pikërisht ajo bisedë që bëtë me Enver Hoxhën?Kur thashë se filloi të marrë forcë sërish mendimi konservator do të thoshte se, ato porosi që Enver Hoxha kishte dhënë për rininë nëpërmjet bisedës me mua dhe që u botua në buletinin e KQ, duhej të anuloheshin. Konservatorët nuk mund të lejonin atë lloj frymëmarrje që kërkonte rinia.Në këtë mënyrë, për të anuluar atë që ishte thënë në emër të Enver Hoxhës për liberalizimin, do të fajësohesha unë dhe të tjerët, me akuzën për keqpërdorim të fjalës së Enver Hoxhës. Me këtë punë, pra, për të bërë këtë lloj kthese, duke fabrikuar akuzat e para ndaj nesh sërish merrej vetë Nexhmije Hoxha, e cila provokoi një mbledhje të posaçme të Komitetit Qendror. Atë mbledhje që e drejtoi vetë ajo dhe që u mblodh posaçërisht për fjalën e Enver Hoxhës gjatë bisedës që kishte bërë me mua në 28 prill, për herë të parë ajo do të më lëshonte akuzat direkte. Kuptohej, në këtë rast ambienti konservator ishte shumë i fortë...

Para Alisë president, bëri betimin qeveritar“Me Ramizin u takova në ‘90 kur u bëra ministër”
Gjatë kohës që Agim Mero ka punuar në Komitetin Qendror të Rinisë (fillimisht si sekretar i tij dhe më pas si Sekretar i Parë) marrëdhëniet e punës i ka pasur vetëm me Ramiz Alinë dhe më pak me Hysni Kapon. Bëhet e ditur se pavarësisht se ai ka mbajtur për tetë vjet detyrën e Sekretarit të Parë të Komitetit Qendror të Rinisë, çuditërisht me Enver Hoxhën është takuar vetëm një herë zyrtarisht, madje edhe ai takim është kërkuar nga vetë Merua. Gjithsesi puna 10-vjeçare në detyrat e larta të Komitetit Qendror të Rinisë, e lidhi shumë me Ramiz Alinë me të cilin krijoi një shoqëri të afërt, madje edhe konfidenciale. Megjithatë, gjithçka u fashit pas rrënimit që atij iu bë në plenumin e Kulturës, pas të cilit nuk vonoi shumë dhe u ndëshkua me epitetet e rrezikshme për kohën. Pas akuzave që ai mori jo vetëm nga Enver Hoxha, por edhe nga shumë liderë të nomenklaturës së lartë, ai u shkarkua nga të gjitha funksionet, ndërkohë që u përjashtua fare edhe nga Partia dhe u dërgua të punojë si inxhinier i thjeshtë zbatues në ndërmarrjen e ndërtimit të Laçit. Kjo për të do të thoshte se në çdo veprim, në çdo rreth shoqëror dhe në çdo gjë tjetër, të konsiderohej një njeri antiparti, që ishte hedhur poshtë për veprimet e tij që binin ndesh me vijën dhe rrugën e Partisë. Kështu që, ai ndërpreu marrëdhëniet, madje edhe takimet jo vetëm me Ramiz Alinë dhe me pjesën tjetër të nomenklaturës, të cilët dikur i kishte pasur shokë dhe kolegë, por edhe me kuadrot e Partisë në lokalitet. Por fati ka të papritura të tilla që as mund të imagjinohen. Kështu ndodhi edhe me Agim Meron, i cili u ndëshkua jo vetëm, duke u shkarkuar nga funksionet dhe duke u përjashtuar nga partia, por u dërgua edhe për të punuar në Laç. 18 vjet më vonë, pikërisht në vitin 1991, ai u rikthye jo vetëm në Parlamentin shqiptar, ku dikur kishte qenë anëtar presidiumi, por edhe ministër i Turizmit. Gjatë kësaj kohe u takua sërish me Ramiz Alinë, i cili tashmë ishte president i vendit. (marrëdhëniet mes presidentit, një ministri dhe deputeti njëkohësisht janë shumë të afërta). “Nuk mund të flas më shumë për momentin e takimit me ish-mikun tim të vjetër Ramiz Alinë- tregon tashmë Agim Mero,- por vetëm di që ai u gëzua shumë kur më pa sërish në pozicionet e larta të shtetit. Atë gëzim, siç mësova e kishte ndjerë që kur më kishte dekretuar në postin e lartë si anëtar të kabinetit qeveritar. Megjithatë, momenti i parë i takimit me të ishte mëse emocionues. Ai moment ishte pikërisht kur qeveria do të merrte portofolat dhe do të betohej para presidentit. Mbaj mend që Ramizi kur më pa më përqafoi me mall, duke bërë ndërkohë një lëvizje të dorës, si për të treguar që kaloi pas krahëve gjithçka që kishte ndodhur”. Pyetjes sonë nëse e ngarkon sadopak me faj Ramiz Alinë për ndëshkimin që pësoi, Merua i përgjigjet se Alia nuk kishte as një mundësi tjetër për të ndihmuar në atë kohë, madje ai shton se, dikur Alia e ka ndihmuar në fshehtësi, që vajza e tij të merrte të drejtë studimi.

neser do te lexoni
Si vijuan ngjarjet në lidhje me liberalizimin e jetës së rinisë, mbi bazën e orientimeve, që Enver Hoxha i kishte dhënë personalisht Agim Meros. Situata e krijuar kur Nexhmije Hoxha, në lidhje me atë bisedë mblodhi nën drejtimin e saj, posaçërisht aparatin e K.Q të PPSH. Akuzat e para që hodhi mbi vetë Meron
Mbledhjet e mëvonshme, që pasuan ato situata kur pas Nexhmijes do të vinte momenti, që vetë Enver Hoxha do ta konsideronte Meron si njeri që kishte “rrëshqitur” djathtas, madje do ta akuzonte edhe për keqpërdorim të bisedës së bërë me të. Akuzat e tjera që do të bëheshin mbi Agim Meron nga Vito dhe Hysni Kapo deri në rrënimin e plotë të tij.

Enver Hoxha: Thanas Nano nuk i kupton shijet e rinisë për këngë moderne

Enver Hoxha: Thanas Nano nuk i kupton shijet e rinisë për këngë moderne


Fatos Veliu
Zbardhet pas 35 vjetësh procesverbali origjinal i bisedës së famshme të Enver Hoxhës me kreun e rinisë shqiptare, i mbajtur në 28 prill të vitit 1971. Ishte pikërisht ajo bisedë, që i dha një hov akoma më të madh liberalizmit të nisur pas një fjalimi, që Hoxha kishte mbajtur para rinisë së shkollave të mesme, një vit më parë, më 13 maj, 1970.
Ai procesverbal i mbajtur në atë bisedë të bërë për më pak se një vit e gjysmë para se të zhvillohej Festivali i XI i Këngës në Radiotelevizion dhe i zbuluar vetëm pak ditë më parë në Arkivin Qendror të shtetit nga redaksia e gazetës “Panorama”, për herë të parë hedh dritë mbi të vërtetën e mendimeve dhe orientimeve të vetë Enver Hoxhës, i cili në njëfarë mënyre urdhëronte demokratizimin dhe liberalizimin e jetës së rinisë shqiptare, duke luftuar në mënyrë të vazhdueshme burokracinë që karakterizonte kuadrot e vjetër. Çuditërisht, për herë të parë konstatohet se, pikërisht për ato mendime dhe porosi, të cilat Enver Hoxha i shtron para Sekretarit të Parë të Komitetit Qendror të Rinisë, ai ka akuzuar Fadil Paçramin dhe Todi Lubonjën jo më shumë se një vit e gjysmë më pas, kur u mbajt pikërisht plenumi i katërt i Partisë (1973). Në plenum, ai do t’i akuzonte kuadrot e artit dhe të kulturës për devijim të rrugës së partisë dhe për nxitje të frymës liberale. Më e çuditshmja është se, edhe vetë kreun e rinisë, të cilit nga sa shikohet edhe në këtë material të dokumentuar, i ka dhënë personalisht porositë për të intensifikuar luftën kundër konservatorizmit të vërejtur të kuadrot e partisë, më vonë e akuzoi se kishte devijuar me qëllim porositë dhe bisedën e tij. Me këto lloj akuzash, të cilat iu referuan plenumit të katërt, Enveri i degjeneroi për tri ditë me radhë kuadrot kryesorë Fadil Paçarmin, Todi Lubonjën dhe Agim Meron. Më pas, ai mori masa ndëshkuese për ta deri në shkarkime, burgosje dhe përçudnime. Ai plenum veproi dhe funksionoi sikur Enver Hoxha të mos kishte dhënë më parë asnjë orientim dhe asnjë detyrë për liberalizim, apo për të luftuar konservatorizmin, sikur ai të mos kishte folur as në 13 maj të 1970 dhe sikur të mos e kishte takuar fare Agim Meron më 28 prill të vitit 1971. Jo vetëm kaq, por zbulimi i veprimtarisë së këtyre kuadrove, e cila u konsiderua antiparti, u quajt si një fitore e jashtëzakonshme për partinë dhe popullin, për vetë faktin se kishte mundur të shpëtonte artet dhe letërsinë nga ata armiq të rrezikshëm. Vetëm sot, pas 35 vjetësh nëpërmjet dëshmisë së vetë Agim Meros, por kryesisht pas zbardhjes së procesverbalit të 28 prillit, i cili siç deklaron vetë Agim Mero, para se të punohej me kuadrot në bazë është deformuar dhe ripunuar disa herë, nën kujdesin e Nexhmije Hoxhës. Por, nga sa lexojmë në rreshtat e këtij procesverbali origjinal, mësohet se e vërteta e madhe mbi ato që ka urdhëruar vetë Enver Hoxha, me qëllim që të krijonte klimën e liberalizimit në Shqipëri, por që vetë Agim Mero e konsideron një dredhi të tij për të futur në grackë njerëzit që kishte vendosur të hiqte qafe. Nëpërmjet radhëve të tij saktësohet se, cilat kanë qenë kërkesat dhe informacioni që Agim Mero i ka dhënë Enver Hoxhës në atë takim. Cili ishte reagimi i këtij të fundit ndaj propozimeve të kreut të rinisë. Çfarë tha ai për Thanas Nanon, i cili në atë kohë ishte drejtor i Përgjithshëm i Radiotelevizionit, por që çuditërisht edhe pas plenumit të katërt kur do të goditej Lubonja, Nano pavarësisht se çfarë kishte shprehur Hoxha në atë bisedë, do të rikthehej sërish në krye të Radiotelevizionit si dorë e fortë. Gjithçka bëhet e mundur nëpërmjet botimit të detajeve më të spikatura të atij procesverbali të veçantë.SHOKU ENVER HOXHA: Sa komunistë ka zakonisht një organizatë bazë partie në një shkollë?SHOKU AGIM MERO: Në shumë raste katër-pesë komunistë. Përsa u përket problemeve që ngritët ju në mbledhjen e Sekretariatit të Komitetit Qendror për rininë, ne jemi shumë entuziastë, sepse ato janë me të vërtetë ashtu si i ngritët ju. Nga ana tjetër, pa bërë një kthesë të rëndësishme në metodën e punës sonë, neve na duhet të godasim me forcë në shumë probleme, zgjidhja e të cilave mendoj se nuk varet vetëm nga ne. Jeta e rinisë është e pashkëputur nga gjithë jeta jonë...Ne kemi diskutuar edhe problemin e aktiviteteve paralele që organizohen në qendrat e punës, si nga Organizata e Rinisë, ashtu edhe nga ajo e bashkimeve profesionale. Ne kemi shtruar detyrën që Organizata e Rinisë në qendrat e punës të merret me problemet kryesore, të thotë aty fjalën e saj, për të gjitha problemet që dalin. Kjo, mendojmë ne, është e drejtë, por si të merren organizatat e rinisë me këto probleme, kjo është një çështje që duhet parë më mirë nga ana jonë. Në një qendër pune, ne bëjmë pyetjen nëse duhet ta diskutojmë atje çështjen e cilësisë së prodhimit? Unë u thashë, duhet, por rinia të mos e diskutojë këtë problem, ashtu siç diskutohet në brigadë, apo në organizatën profesionale, sepse një gjë e tillë do të shkaktojë përplasje të panevojshme.Çështja e fundit që kisha për të ngritur para jush, shoku Enver, është ajo që ka, apo nuk ka predispozicion nga të gjithë për ta kuptuar rininë? Në përgjithësi them po, por jo gjithmonë. Nuk e kuptojnë të gjithë si duhet rininë. Ka shumë shfaqje konservatore, sidomos në shkolla. Atje, pa i marrë leje drejtorit, rinia nuk mund të bëjë as edhe një mbrëmje. Të rinjtë kanë dëshirë, bie fjala, të organizojnë mbrëmje dëfrimi, mirë po me zor sigurojnë orkestrën, sepse për këtë duhet të paguajnë një shumë lekësh. Magnetofona s’kanë, po as Radio Tirana nuk transmeton muzikë vallëzimi për rininë, të paktën një ose dy herë në javë. Kur fola një herë për këtë problem me drejtorin e Radios, shokun Thanas Nano, ai m’u përgjigj se rinia nuk pëlqen atë muzikë që vëmë ne. Sipas tij, kjo punë është e zorshme të bëhet? Pikëpamja e tij nuk më duket e drejtë, sepse mendoj se është diçka që mund të bëhet?SHOKU ENVER HOXHA: Me sa duket shoku Thanas nuk qenka në gjendje të kuptojë kërkesat e drejta të rinisë.SHOKU AGIM MERO: Ai ankohej, duke pretenduar që të rinjtë nuk e dëgjokan Radio Tiranën. Kur i pyeta studentët për këtë çështje, njëri prej tyre më tha me sinqeritet e pa ndrojtje se tri herë në javë dëgjonte Radio Romën, sepse ka programe të posaçme me muzikë për të rinjtë që nuk i ka Radio Tirana...Këto ishin disa çështje për të cilat kisha dëshirë t’ju vija në dijeni, shoku Enver.SHOKU ENVER HOXHA: Shumë mirë bëre që erdhe. Këto probleme që shtroni ju janë të rëndësishme dhe duhen zgjidhur drejt nga Partia dhe rinia së bashku. Unë jam dakord me të gjitha mendimet e tua, për zgjidhjen e problemeve që shqetësojnë rininë, se më duken të drejta. Ne duhet të përpiqemi të kapërcejmë një sërë vështirësish që paraqiten sot, dhe që do të paraqiten edhe nesër në punën tonë me rininë.Nuk është zhdukur akoma kudo konservatorizmi, përsa i përket edukimit të rinisë. Konsiderata e njerëzve në rrugën e Partisë nuk është forcuar akoma si duhet ndaj të rinjve dhe të rejave. Në disa drejtime, sidomos në kërkesat morale, ka shfaqje të konservatorizmit të theksuar. Kjo duket qartë në dyshimin e tepruar të disave tek të rinjtë e të rejat, ndërsa realisht është e shëndoshë. Këta njerëz konservatorë nuk e kuptojnë që pikëpamjet e tyre të sëmura për rininë i sjellin asaj një dëm të madh. Ka të tjerë, që nën maskën e ruajtjes së të rinjve, ose të rejave nga veset e këqija, përgjithësojnë ndonjë gabim që ka bërë ndonjëri dhe akuzojnë kështu padrejtësisht gjithë rininë tonë. Kjo është krejtësisht e gabuar dhe gjithashtu e dëmshme. Rinia jonë është e pastër. Vija e Partisë synon që të pastrohen nga rrënjët të gjitha veset e këqija, format e ndryshme të degjenerimit kapitalist e revizionist, mbeturinat borgjeze e mikroborgjeze që shfaqen aty-këtu si kudo edhe në punën dhe jetën e të rinjve. Njerëzit konservatorë, duke iu qepur pas rinisë kujtojnë se i “ruajnë” të rinjtë dhe të rejat që të mos bëjnë ndonjë veprim të papëlqyer, kur këta organizojnë mbrëmje dëfrimi etj., por gabojnë, pse gjatë mbrëmjeve, ose në çdo aktivitet tjetër, ata nuk kanë si bëjnë gjëra jo të hijshme...... Më kanë thënë se në Tiranë dhe në disa qytete të tjera ka filluar të duket fenomeni i të lypurit. Ky fenomen nuk ka bazë ekonomike tek ne, ku është siguruar për të gjithë e drejta e punës, por këta që lypin janë disa rrugaçë e parazitë, madje edhe djem të punëtorëve, që sillen rrugëve kur prindërit i kanë në punë. Përderisa prindërit marrin dy rroga, kjo do të thotë se për këta fëmijë nuk diskutohet çështja se nuk kanë të hanë, të vishen, etj., por veprojnë kështu, në kundërshtim me normat e moralit shoqëror, sepse janë lënë jashtë sferës së edukimit nga ana e familjes, e Organizatës së Pionierit, Organizatës së Rinisë. Shtëpitë e pionierëve nuk kanë vende ku mund të vënë të gjithë pionierët për t’u aktivizuar. A do ta lejojmë ne të përhapet fenomeni i të lypurit, që ka filluar të nxjerrë veshët, sa të bëhet një plagë shoqërore? Jo, prandaj krahas punës së madhe edukative dhe bindëse që do të bëjmë, të sigurojmë jo një, por 21 qoshe, ku të mblidhen të tillë fëmijë, që luajnë e bredhin rrugëve pa kontroll. Këto medoemos do të bëhen, se parandalimi i të tilla shfaqjeve është një çështje politike e Organizatës së Rinisë, e Frontit, e Gruas. Ky problem është një çështje e madhe shoqërore.Këtu në Tiranë, kam një vajzë xhaxhai, së cilës një ditë i shkova për vizitë. Ajo e ka apartamentin në katin e parë. Por çfarë të shikoje në atë ndërtesë? Në të gjithë apartamentet e katit të parë, dritaret i kishin të mbrojtura me hekura, që të mos u hyjnë hajdutët. Ata më treguan për disa raste të shëmtuara të vjedhjes së televizorëve dhe sendeve të tjera. Unë i kisha dëgjuar për disa gjëra, si për shembull, për disa djem në Tepelenë, që shkuan në një kooperativë bujqësore për të vjedhur delet, siç bënin disa njerëz para Çlirimit. Të tilla shfaqje të urryera, sado që disa keqbërës do të futen edhe në burg, vetëm me masa administrative nuk mund të luftohen, prandaj të përpiqemi para së gjithash, të edukojmë drejt masën e rinisë. S’ka dyshim se këto ngjarje vërtetohen nën ndikimin e shfaqjeve televizive të huaja. Kur më tregonin për gjëra të tilla, si për imitimin e të huajve në veshje etj., unë u thosha disa njerëzve: - Mos ekzagjeroni, - por tani dhe vetë shikoj shumë të rinj me leshra të gjata...SHOKU AGIM MERO: Disa nga botimet e së kaluarës janë bërë si libra të verdhë. Për shembull libri “Tre shokët”, që vetë e kemi botuar para disa vjetësh, tani nuk lejohet të qarkullojë, megjithatë fshehurazi lexohet, prandaj pavarësisht nga të metat që ka, duhet të diskutojmë për të. Në televizor është transmetuar nga Italia filmi “Lufta dhe Paqja”, të cilin e ndoqën me shumë interes shumë nga njerëzit tanë. Pati edhe disa intelektualë të papjekur që e vlerësuan shumë, por filmi ishte me karakter revizionist, nuk nxirrte karakterin popullor të luftës së 1812. Këtë aspekt filmi e injoronte, prandaj ne përgatitëm një artikull për gazetën tonë, mirëpo shokët e redaksisë nuk ishin dakord, duke menduar se do të dilte problemi se ku ishte parë ky film. Unë mendoj se nuk duhet të jemi kaq të ngurtë, pse romani është lexuar nga shumë njerëz, prandaj tek ne kanë dije mbi përmbajtjen e tij.SHOKU ENVER HOXHA:Në disa raste vërehet ngurtësi në trajtimin e problemeve dhe njëfarë dyshimi e frike për disa gjëra, për të cilat duhet të kihet më shumë besim e të mbahet më shumë përgjegjësi. Nuk është e drejtë të alarmohemi në mënyrë të tepruar dhe të përgjithësojmë pa vend disa shfaqje negative, që janë të rastit në jetën e rinisë sonë. Të metat t’i luftojmë me anë të një edukimi të shëndoshë të njerëzve, por ky edukim nuk mund të kryhet me sukses, nëse kërkesat e njerëzve për ngritjen ideologjike të tyre nuk i kuptojmë në lidhje të ngushtë me periudhën që jetojmë. Përgjithësimet që bëhen dhe konkluzionet që arrihen duhet të lidhen patjetër me aktualitetin dhe rezultatet të mos krahasohen vetëm me kohët e shkuara, me moralin e kaluar që konservatorët e quajnë gati moral komunist. Kështu nuk dilet në rrugë të drejtë. Derisa shtrohet me të madhe që gruaja të dalë në punë, në jetë e në shoqëri, derisa i thuhet vajzës ta zgjedhë vetë burrin dhe të luftojë kundër atyre që duan të të luftojnë, duhet njohur që në këtë proces ndryshimesh të gjërave pozitive që vërehen kudo, do të ngjasin aty-këtu edhe gabime, do të bëhen shkurorëzime, do të ndodhë edhe ndonjë fatkeqësi. Mund t’i thuhet vajzës të rrijë me shokët dhe të mos ndiejë asnjë simpati, ose dashuri për ndonjërin, të ndrydhë ndjenjat, duke i thënë indirekt se burrin do t’ia gjejë babai, ose nëna? Çdo prind duhet ta këshillojë vajzën, apo djalin që ta zgjedhë me dashuri, po edhe me logjikë shokun ose shoqen e jetës, që të jetë njeri i mirë, i ndershëm, patriot, të dojë popullin dhe partinë, etj. Në këtë rrugë duhet të ecim ne. Megjithatë, nuk do të thotë se në jetë s’mund të bëhen gabime, vetëm ne duhet të përpiqemi që gabimet të vërtetohen sa më pak dhe ato që ndodhin të riparohen në rrugën e drejtë të Partisë dhe jo sipas mendjes së mykur të disa konservatorëve.SHOKU AGIM MERO:Nuk kam gjë tjetër, shoku Enver, ju faleminderit shumë për bisedën dhe këshillat që më dhatë...

Laçianët i kërkuan Berishës kandidimin e tij Pas 18 vjetësh, Agim Mero u rikthye në Parlament
Emri i Agim Meros për njerëzit e Laçit, ku ishte dërguar për ndëshkim nga nomenklatura e lartë e Partisë së Punës, ishte kthyer në një figurë shumë të dashur. Punëtorët dhe të gjithë njerëzit, që në kohën që nuk ishte krijuar Partia Demokratike, u kishin bërë thirrje strukturave të partisë së kuqe, që ta rehabilitonin njeriun që kishin dërguar në Laç, pasi shumica e banorëve jepnin garanci absolute. Megjithatë, ata nuk reshtën t’i jepnin atij atë që kishte humbur, pra pushtetin. Për këtë gjë u shfrytëzua situata e dytë, që u krijua menjëherë pas zgjedhjeve të para parlamentare të vitit 1990, në të cilat ai ishte përjashtuar dhunshëm. Ajo situatë ishte pikërisht momenti kur në Shqipëri u krijua Partia Demokratike. Meqenëse, ish-Partia e Punës nuk kishte dashur ta rimerrte në gjirin e saj Agim Meron, në rastin e dytë, një përfaqësi e punëtorëve të ndërmarrjes së ndërtimit të Laçit, e cila përbëhej nga qindra njerëz, arritën në Tiranë, ku kanë kërkuar takim direkt me liderin e opozitës së parë shqiptare, Sali Berishën. “Në qoftë se doni mbështetje në qytetin e Laçit, dërgoni si kandidat për deputet Agim Meron dhe do të shikoni se nuk do të zhgënjeheni”, iu tha Berishës në atë takim. Pas kësaj, emri i tij nuk u diskutua fare, por në zgjedhjet e para pluraliste, pavarësisht se ishte nga Gjirokastra, ai u caktua si kandidat për deputet në zonën e Laçit. Dhe ndodhi ashtu siç pritej. Për atë kandidaturë votuan mbi 70 për qind e zgjedhësve të asaj zone. Kështu Agim Mero, kur u rikthye sërish në Tiranë, pas 18 vjetësh që ishte dërguar për ndëshkim në bazë, erdhi me imunitetin e deputetit. Jo vetëm kaq, por për të ishte rezervuar edhe një surprizë akoma më e papritur, pasi për të ishte planifikuar edhe posti i ministrit në qeverinë e parë pluraliste, të kryesuar nga Ylli Bufi.

neser do te lexoni
Vazhdon intervista e ish-kreut të rinisë shqiptare të kohës së liberalizimit, Agim Meros. Çfarë ndodhi pas takimit që ai bëri me Enver Hoxhën
Alarmi i Hysni Kapos për takimin, që Agim Mero kishte bërë me Enverin dhe urdhri që ai dha për ta thirrur atë me urgjencën më të madhe në zyrën e tij.
Cila ishte biseda e papritur që Hysniu bëri me Meron dhe porositë që ai i dha për të riprodhuar atë bisedë, para të gjithë aparatit të Komitetit Qendror të Partisë së Punës.
Peripecitë e reja, që do të shoqëronin në ditët në vazhdim Agim Meron, pas bisedës që pati me Enver Hoxhën, si përfaqësues i rinisë. Thirrja që iu bë nga Nexhmija dhe urdhri i saj, që materialin ta ripunonte nga e para Hamit Beqa

Agim Mero në ’71-shin: Shoku Enver, Partia po i zë frymën rinisë

Agim Mero në ’71-shin: Shoku Enver, Partia po i zë frymën rinisë


Fatos Veliu
Ka qenë një takim ndërmjet Enver Hoxhës me kreun e Rinisë shqiptare të viteve ‘70, Agim Meron, ajo që i dha një nxitje disi të dukshme liberalizimit të jetës në Shqipëri. Çuditërisht, ai takim, i kërkuar nga vetë Mero më 27 prill të vitit 1971 për t’u konsultuar me Hoxhën në lidhje me problemet që kishin dalë në zbatim të porosive që ai kishte dhënë për liberalizimin dhe luftën kundër konservatorizmit, u realizua urgjentisht.
Ishte data 28 prill kur ai, pas tetë vjetësh në krye të rinisë shqiptare, si sekretar i parë i Komitetit Qendror të saj, zhvillonte takimin e parë me kreun e shtetit, por që ai nuk do ta mendonte asnjëherë se ajo bisedë e nisur si e zakonshme do të luante një rol të tillë në atë periudhë, aq sa çuditërisht nga strukturat më të larta politike të shtetit do t’i bëhej një jehonë e jashtëzakonshme. Do të sistemohej, do të reduktohej dhe do të punohej në organizmat e Partisë nga qendra në bazë, derisa të arrihej në një program pune për të gjitha kolektivat e punës. Pikërisht në atë takim, Enver Hoxha i kishte vënë qëllim vetes t’i jepte edhe një shtytje iniciativave që kishte rekomanduar para rinisë shkollore një vit më parë, (më 13 maj 1970) si dhe një bisedë që kishte iniciuar me të njëjtën ide në një takim të sekretariatit të Komitetit Qendror të Partisë. Pas atij sulmi të kreut të shtetit drejt liberalizimit, jeta në vend, sidomos veprimtaria e rinisë, filloi të kishte tendenca drejt modernizimit dhe ambicieve bashkëkohore. Ato tendenca, të cilat u vunë re kryesisht në rininë kryeqytetase dhe asaj të qyteteve të mëdha, konstatoheshin në mënyrën e të sjellurit, të të veshurit e të kënduarit. Ajo frymëmarrje po përhapej edhe në krijimtarinë e shkruar dhe atë të programacioneve artistike. Por, pas kësaj, papritur e pakujtuar, pikërisht pak muaj pas Festivalit të 11-të të Këngës në Radiotelevizion, Enver Hoxha shpërtheu në histerizëm. Partia kishte zbuluar se në Shqipëri po bëhej hataja. Ishin, të gjithë kuadrot drejtues të sektorëve më të rëndësishëm të artit, kulturës dhe propagandës, siç ishin Todi Lubonja, Fadil Paçrami etj., të cilët u shpallën njerëz heretikë të sistemit që u ndëshkuan. Jo vetëm kaq, por për heretizmin e tyre që kishin bërë në drejtim të devijimit të rrugës së Partisë, u sensibilizua i gjithë opinioni. Jashtë kësaj skeme ndëshkimi nuk mbeti as vetë ish-kreu i Rinisë, Agim Mero. Nga redaksia e gazetës “Panorama” mundësohet procesverbali sekret i mbajtur nga Haxhi Kroi, gjatë takimit të tij me Enver Hoxhën. Askush nuk e ka mësuar të vërtetën e asaj periudhe të liberalizimit. Askush nuk ka mësuar se kush ishin orientimet personale që Enver Hoxha bëri me Agim Meron, në 28 prill të vitit 1971, ku për të njëjtat orientime që ai kishte dhënë, dënoi kuadrot e kulturës edhe vetë Meron, duke e cilësuar si njeri që kishte deformuar me qëllim fjalimin e Enverit. Por, kush ishte e vërteta e asaj bisede dhe si u zhvillua ajo? Çfarë ndodhi pas mbarimit të takimit të Agim Meros me Enver Hoxhën. Peripecitë e procesverbalit, i cili para se të botohej nën kujdesin direkt të Nexhmije Hoxhës u tjetërsua dhe u rikuperua disa herë.Zoti Agim, si kishte mundësi që Enveri të thoshte se takimi me ty ishte nga më të vlefshmit, kur për tetë vjet me radhë sa ishit në krye të Rinisë, ju takoi vetëm një herë?Eshtë e vërtetë që kur e takoje të fliste për veprime të domosdoshme, që duhej të kiheshin parasysh, pavarësisht se vetë nuk i kishte aspak parasysh. Ashtu ndodhte edhe në atë rast që ai vetë pranonte se takimin me kreun e Rinisë e kishte të domosdoshëm, por që e vërteta është se ne më parë nuk kishim pasur asnjë takim të tillë. Megjithatë, unë e dëgjoja me shumë emocion, për faktin se nuk dija si do të dilja nga ajo bisedë. A do të më kujtoheshin mirë problemet dhe a do t’i argumentoja mirë ato, apo jo? Por, gjatë kësaj hyrjeje të Enver Hoxhës para se të fillonim të hynim në temë, ai sikur filloi të më çtensiononte. Pastaj vijuam biseda të ndryshme, ku me ndërhyrjet e mia dhe të atij, pothuaj m’i hoqi ato streset e fillimit. Gjatë bisedës më përsëriti disa herë shprehjen se, “Kush ka rininë me vete ka të ardhmen”, prandaj më porosiste që të shkoja përsëri. Por unë, jo që nuk do të shkoja, por do të kaloja gjithë ato peripeci për atë takim, madje, jo vetëm unë, por edhe të gjithë ata që do të ndiqnin udhëzimet që ai dha, pikërisht në atë takim procesverbalin e të cilit ju tashmë e keni siguruar dhe që do të bënit mirë ta botonit, qoftë edhe me shkurtime. Vetëm nëpërmjet botimit të procesverbalit origjinal lexuesi do të kuptojë të vërtetën e madhe, të cilën unë e deklaroj sot, nëpërmjet kësaj interviste. Nëpërmjet rreshtave do të shfaqen orientimet e Enver Hoxhës për liberalizim të rinisë, gjë që më vonë do ta mohonte me demagogjira të pafundme me të cilat do të dënonte njerëzit që vetë i kishte aprovuar për të drejtuar sektorët më delikatë të shtetit siç ishin; rinia, televizioni, kultura, artet etj.Ja çfarë shkruhet në atë procesverbal të mbajtur më datë 28 prill të vitit 1971, gjatë takimit të Agim Meros me Enver Hoxhën, i cili u botua në buletinin e Komitetit Qendror të Partisë dhe që u punua me orientim të posaçëm nga të gjitha strukturat e partisë në rrethe:TAKIMI I SHOKUT ENVER HOXHA, SEKRETAR I PARE i KQ TE PARTISE ME SHOKUN AGIM MERO, SEKRETAR I PARE I KQ TE BRPSH, ME DATE 28.4.1971SHOKU ENVER HOXHA:Si shkojnë punët në Organizatën e Bashkimit të Rinisë?SHOKU AGIM MERO:Nuk ka ndonjë çështje të veçantë preokupante, shoku Enver, se problemet që na kanë dalë e na dalin në punën e përditshme ne i zgjidhim vazhdimisht me shokët e aparatit të KQ të Partisë, të cilët janë të gatshëm të na dëgjojnë dhe të na ndihmojnë.Me rastin e këtij takimi, dëshiroj t’ju informoj pak se si kemi kuptuar ne dhe si punon organizata e rinisë për të zbatuar porositë që dhatë ju, më 13 maj të vitit të kaluar, në takimin që patët me studentët, t’ju vë njëkohësisht në dijeni si i kuptojmë ne dhe sidomos unë vetë, këshillat që dhatë ju në mbledhjen e Sekretariatit të KQ të Partisë, kur u diskutua për rininë. Pas mbledhjes së Sekretariatit të KQ unë kam marrë shumë takime, kryesisht me të rinj e të reja, me kuadro të rinisë e të Partisë në Tiranë, Korçë, Lushnjë dhe në disa rrethe të tjera. Kam folur me to për mendimet që shprehët ju në mbledhjen e Sekretariatit dhe tani dëshiroj t’ju them juve ndonjë mendim të tyre.SHOKU ENVER HOXHA: Shumë mirë, ne na interesojnë mjaft mendimet e shokëve.SHOKU AGIM MERO: Problemet që ngritët ju në takimin me studentët më 13 maj të vitit të kaluar, mendoj se nuk u punuan keq. Për t’i kuptuar dhe zbatuar porositë që dhatë ju është bërë një punë më e mirë kryesisht në shkolla. Atë që u bë, me të vërtetë e kemi quajtur si një shkundje të organizatës së rinisë. Megjithatë, këtë punë jemi përpjekur ta shikojmë me syrin kritik, kemi nxjerrë gjithashtu disa konkluzione edhe për ndonjë gjë që nuk është kuptuar si duhet. Të gjitha këto tani po i shikojmë më mirë lidhur ngushtë me porositë e fundit që dhatë ju në mbledhjen e Sekretariatit të KQ. Ato që folët vitin e kaluar për mbledhjet e organizatave të rinisë u panë në disa raste në mënyrë të njëanshme, u kuptuan ngushtë, sikur çdo gjë ne do ta zgjidhim me mbledhjet. Sigurisht edhe ato kanë rëndësi të madhe, se i shërbejnë forcimit të organizatës së rinisë, por kuptimi i njëanshëm, vlerësimi i tepruar i tyre, sikur këto janë gjithçka, nuk është i drejtë. Në shkolla ekziston akoma një pikëpamje e ngushtë për forcimin e organizatës së rinisë. Kjo nganjëherë kuptohet me zbatimin e ngurtë të disa rregullave organizative, si për shembull, me atë që në mbledhje të behët apeli, të rinjtë të tregojnë teserat, me zgjedhjen e presidiumit, mbajtjen e protokollit etj. Ky mendoj unë, është një kuptim formal i rregullave të organizatës. Neve na bie barra të punojmë shumë në këtë drejtim për të kuptuar thellë vetë drejtuesit se organizata e rinisë dhe jeta e saj nuk kanë të bëjnë vetëm me mbledhjet apo zbatimin e disa rregullave, disa nga të cilat janë të nevojshme, por pa menduar për t’i kuptuar e zbatuar ato si slogane.SHOKU ENVER HOXHA:Nuk e kisha dëgjuar deri tash që në mbledhjen e organizatës së rinisë u bëka apeli. Përse veprohet kështu, kur të rinjtë e njohin njëri-tjetrin dhe merret vesh menjëherë kush ka ardhur për të marrë pjesë në mbledhje dhe kush jo?SHOKU AGIM MERO: Apeli nuk bëhet gjithmonë, por raste të tilla ndodhin. E keqja është që këto gjëra i kërkojnë disa kuadro të rinisë apo ndonjë komunist, që shkon si i deleguar në mbledhjen e organizatës sonë. Një student i vitit IV të Inxhinierisë tregonte se, kur kishin bërë mbledhjen për zgjedhjet, i deleguari i organizatës së partisë u pat tërhequr vëmendjen, që nuk kishin gjetur beze të kuqe për presidiumin.Problemet që ngritët ju vitin e kaluar për rininë, shoku Enver, në fillim nuk u kuptuan drejt as nga ana e organizatave të partisë në shkolla, as nga vetë mësuesit, ato u konsideruan si probleme që i takojnë vetëm organizatës bazë të partisë të shkollave, me qëllim që të kuptoheshin më drejt dhe t’u hyhej më thellë problemeve që kini ngritur ju. E thashë këtë se ka rrezik që edhe problemet që ngritët ju në mbledhjen e Sekretariatit, të na i lënë vetëm neve që merremi me rininë. Unë nuk kam kundërshtim, se përgjegjësi shumë të madhe për rininë kemi ne vetë, sepse për këtë punë jemi ngarkuar, por, siç ka theksuar gjithmonë Partia, punën e rinisë nuk e bën vetëm organizata e rinisë. Në shkolla ka shumë probleme të rinisë, mirëpo, duke qenë se shumë nga organizatat bazë të Partisë të shkollave janë të dobëta, këto në shumë raste nuk u bëjnë dot ballë zgjidhjes së drejtë të problemeve.SHOKU ENVER HOXHA: Në të gjitha shkollat mendoni se është kjo gjendje?SHOKU AGIM MERO:E kam fjalën sidomos për shkollat e mesme, ku mund të ketë edhe disa arsye objektive. Këto organizata janë mjaft të vogla e amorfe, diku me dy e tre mësues, diku dy-tre shkolla bashkë formojnë një organizatë partie, po një organizatë e tillë nuk u bën dot ballë të gjitha problemeve të rinisë në shkolla të ndryshme. Sekretarët e organizatave bazë të Partisë në shkolla, në fakt, janë të preokupuara për problemet e rinisë, por ndjejnë vështirësi për t’u hyrë e për t’i kuptuar ato në gjerësinë e nivelin që kërkohet. (Vijon nesër)

Në prodhim ku u dërgua për ndëshkim fitoi simpati absolutePunëtorët e Laçit në ‘90 i bën thirrje PPSH-së, që Mero të bëhej deputet
Ka qenë viti 1990, kur Agim Mero, i cili ishte dërguar për ndëshkim në qytetin e Laçit që prej vitit 1973 kishte fituar besimin dhe dashurinë e njerëzve dhe të kolektivave të ndërmarrjes së madhe të ndërtimit, ku punonte si inxhinier zbatues. Për 18 vjet me radhë midis ndërtuesve ai kishte treguar thjeshtësi dhe një kulturë të rrallë dhe respektohej çuditërisht nga të gjithë. Gjithsesi, këtë fakt ai e vuri re vetëm në momentin që u shpallën zgjedhjet e përgjithshme parlamentare. Në ato zgjedhje ndodhi që u bë një farë tolerimi për masën e anëtarësisë së thjeshtë të Partisë së Punës dhe të kolektivave punonjëse. Konkretisht, ishte dhënë udhëzimi që për të përcaktuar kandidatët për deputetë të Kuvendit Popullor, për herë të parë do të ndiqej një praktikë e tillë; një pjesë do të delegoheshin nga lart, ndërsa pjesa tjetër do të propozohej nga kolektivat dhe masat e tjera në bazë. Një gjë e tillë bëhej me porosi të Ramiz Alisë për të marrë në Kuvend njerëz me kredibilitet në popull, me qëllim që të ekuilibronte tensionet që mund të kishte baza. Në Laç kishte dy zona elektorale, gjë që do të thoshte se njëri kandidat do të propozohej nga Komiteti Qendror i Partisë së Punës, ndërsa tjetri do të propozohej nga masat. Konkretisht, nga lart u delegua emri i kryetarit të Komitetit Ekzekutiv të Laçit. Kur erdhi momenti që punëtorët e ndërmarrjes së madhe të ndërtimit do të propozonin një emër për zonën e tyre, Agim Mero, u befasua. Papritur dhe pakujtuar, në mënyrë unanime, ata propozuan njëzëri emrin e tij, për t’i përfaqësuar në Kuvendin Popullor. Të kthehej sërish në Parlamentin komunist, nga ku ishte flakur mizorisht? Ai nuk mund ta kapërcente pa emocione një situatë të tillë. E kishin përzënë nga Tirana dhe nga forumet e larta të shtetit, si njeri me njëmijë e një të zeza. Ishte dërguar në atë vend për izolim dhe njerëzit donin sërish ta çonin atje. Por, ashtu siç ai e mendonte ndodhi. Emri i Agim Meros, jo vetëm që u fshi menjëherë nga lista e kandidatëve, por u paralajmëruan edhe njerëzit që e mbështesnin. Nuk duhej kurrsesi të dilte për deputet një armik i Partisë. Kjo e diziluzionoi aq sa edhe e gëzoi atë. Të paktën kuptoi se njerëzit e thjeshtë e donin. Surpriza tjetër për Agim Meron ishte rezervuar më pas. Ata njerëz, vetëm pak kohë më vonë, kur Shqipëria do të hynte në zgjedhjet e para pluraliste, do ta dërgonin në Parlament si deputet të Partisë Demokratike, me 70 për qind të votave. Këtë kandidaturë do t’ia kërkonin vetë Sali Berishës, një përfaqësi e punëtorëve.

neser do te lexoni
Vazhdon zbardhja e procesverbalit sekret, që identifikon bisedën origjinale të Enver Hoxhës me kreun e Rinisë shqiptare, Agim Mero, të mbajtur më 28 prill 1971. Cilat janë orientimet e vërteta të Enver Hoxhës mbi liberalizimin e Rinisë?
Vërejtjet e Enver Hoxhës për drejtorin e Përgjithshëm të Radiotelevizionit, Thanas Nanon, të cilin e konsideron si njeri që nuk kupton dot kërkesat e rinisë në drejtim të transmetimit të këngëve të pëlqyeshme nga ajo.
Mendimet e çuditshme të Hoxhës, të cilat i shfaq para Agim Meros në formë orientimesh mbi luftën që duhet bërë kundër njerëzve konservatorë në drejtim të lirisë që duhet t’i japin rinisë, dhe besimin që ata duhet të kenë te morali i saj.

Agim Mero: Enveri na akuzoi për udhëzimet që kishte dhënë vetë

Agim Mero: Enveri na akuzoi për udhëzimet që kishte dhënë vetë


Fatos Veliu
“Çështjet që Enver Hoxha ngriti si akuza kundër nesh në plenumin e katërt të Komitetit Qendror në vitin 1973, i kishte iniciuar dhe udhëzuar vetë, jo shumë kohë më parë.
Që në 13 maj të 1970-ës, ai kishte folur fuqishëm për luftën që duhej bërë kundër konservatorizmit në radhët e shumë kuadrove, që i zinin pa të drejtë frymën rinisë dhe kishte bërë thirrje për një liberalizim të jetës së saj. Ndërkohë, unë jam personi që në prill të vitit 1971 kam konsumuar personalisht me të bisedën në lidhje me rininë, e cila u botua në buletinin politik të kohës dhe u punua me interes të madh nga të gjitha strukturat e partisë në rrethe, duke u bërë në këtë mënyrë një program i detyrueshëm për strukturat politike dhe shoqërore të kohës. Në atë takim, pavarësisht se procesverbali i botuar u transformua disa herë, ai më ka dhënë mua, si sekretar i parë i Komitetit Qendror të Rinisë, udhëzime të posaçme, të cilat nxisnin një frymë liberale në mënyrën e të jetuarit dhe të vepruarit të rinisë shqiptare. Ajo bisedë që unë bëra me të dhe që më vonë u bë program për të ardhmen, vinte theksin për një luftë të papajtueshme me kuadrot konservatorë dhe jo ndihmës të rinisë”. Kjo është një pjesë e dëshmisë së Agim Meros, njeriut kryesor që ka drejtuar rininë shqiptare për një kohë të gjatë të periudhës komuniste dhe që në plenumin e katërt u vendos në shigjetat e kritikave të Enver Hoxhës dhe të të gjithë anëtarëve të tij. Agim Mero, dikur në hierarkinë që përfaqësonte rininë shqiptare, kishte marrë personalisht udhëzime të posaçme nga Enver Hoxha, të cilat bënin fjalë për një liberalizim të dukshëm të jetës së rinisë. Por vetëm pak kohë më vonë, pikërisht në vitin 1973, kur Enver Hoxha vendosi që të japë një goditje në kulturë, bashkë me Fadil Paçramin dhe Todi Lubonjën, në qendër të goditjes u vendos edhe Agim Mero. Akuzat ndaj tyre ishin ato që ai kishte udhëzuar pikërisht në takimet e deklaruara më sipër. Asnjë shqiptar që ka jetuar në atë kohë nuk e harron atë periudhë, kur në Shqipëri, pas një farë liberalizimi, është bërë një plenum i egër, i cili çoi dorën e hekurt mbi njerëzit që deri atëherë kishin drejtuar kulturën dhe artin. Pas tij nuk do të goditej një njeri apo dy, siç ishte Paçrami, Lubonja e Mero, por një administratë e tërë nëpërmjet një reaksioni zinxhir nga qendra në bazë, të cilët do të akuzoheshin për sabotimin e madh, duke devijuar vijën e partisë në kulturë. Eshtë fakt i njohur për opinionin se, në vitin 1971, në buletinin politik të Komitetit Qendror të PPSH-së është botuar një material, i cili bënte fjalë për një bisedë ndërmjet Enver Hoxhës dhe sekretarit të Komitetit Qendror të Rinisë, Agim Meros. Flitej për detaje të spikatura, të cilat duhej të kiheshin parasysh nga kuadrot e partisë, që Rinia të ndërgjegjësohej dhe të jetonte disi jashtë kornizave të hekurta ku e kishin siguruar njerëzit konservatorë. Me një udhëzim të veçantë nga Komiteti Qendror i Partisë, ai material u punua dhe u programua për zbatim nga të gjitha strukturat e partisë në bazë. Por, çuditërisht e vërteta e asaj bisede ka qenë krejt ndryshe. Do të kalonin më shumë se 30 vjet që nga ajo kohë, kur do të hapej sipari i plenumeve që do të “prodhonin” armiq në të gjitha fushat, kur do të mësohej fakti i çuditshëm se vetë Enveri kishte udhëzuar veprimet, që më mbrapa kishte dënuar njerëzit e kulturës. E vërteta që nuk është njohur asnjëherë mbi atë që thuhej se po ndodhte në kulturë është krejt ndryshe. Gjithçka në Festivalin e 11-të dhe akuzat mbi kuadrot më të lartë të kulturës dhe propagandës në vend ka qenë e stisur jo vetëm në mënyrë të kujdesshme, por edhe në mënyrë vulgare nga vetë Enver Hoxha. Ajo frymë liberale që ai tentoi të fuste në jetën e vendit për ish-kreun e Rinisë, Agim Meron, duhet të ketë qenë vetëm një testim për njerëzit që e rrethonin, me qëllim që të fillonte një eliminim të menjëhershëm. Por cilat janë ngjarjet që kanë shoqëruar periudhën përpara Festivalit të 11-të dhe plenumi IV i KQ të PPSH-së. Cila ishte ideja e Enver Hoxhës në vitin 1970, kur ai kishte folur para rinisë adoleshente të shkollave të mesme të Tiranës. Si u kuptua ajo fjalë nga njerëzit dhe kuadrot e lartë të Partisë së Punës në qendër dhe në bazë. Pse pas asaj fjale atmosfera politike në Shqipëri filloi të shokohet. Cila ishte e vërteta e bisedës që Enver Hoxha ka bërë me Agim Meron. Si vijoi historia e riedukimit dhe rikuperimit që ai kishte bërë me Meron? Çfarë ndodhi me atë bisedë të bërë rastësisht dhe që u përdor si një nga dokumentet bazë për t’i dhënë jetës frymë liberale. Historia e ndryshimit të situatës, e cila në mënyrë të menjëhershme kaloi nën sundimin absolut të konservatorëve. Alarmi që çoi klanin e Enver Hoxhës në këmbë dhe urdhri për të pastruar njerëzit që kërkonin frymën e lirisë mes tyre. Gjithçka rreth asaj situate, e cila u regjistrua fuqishëm në faqet e historisë komuniste si një ngjarje e rëndë që shpalosi një epope të përgjakshme, ku do të kalonte shteti i kuq, tregohet për herë të parë nga Agim Mero, njeriu që ishte protagonisti kryesor i asaj periudhe dhe si njeriu që konsumoi personalisht me vetë Enver Hoxhën gjithçka që u diskutua më vonë në plenum dhe në popull. Zoti Mero, në periudhën e Shqipërisë komuniste kanë ndodhur shumë fushata goditjesh e spastrimesh në disa sektorë të shtetit të atëhershëm, ku shumë njerëz të hierarkisë më të lartë, madje bashkëpunëtorë të vjetër të Enver Hoxhës, u shpallën “heretikë” dhe u “kryqëzuan” në emër të pastërtisë së vijës së partisë dhe të çështjes së madhe të marksizëm–leninizmit. Por, ndërsa të gjitha ato fushata përkujtohen zakonshëm nga historia dhe populli, ajo që ndodhi në kulturë qëndron para çdo kujtese si fasadë e pashmangshme për vetë faktin se goditja që u bë aty nga Enver Hoxha, pikërisht nëpërmjet plenumit IV të ‘73-shit, hapi një histori të re në rrugën që do të bënte në vazhdim Shqipëria komuniste. Ajo ishte pikërisht rruga e përgjakjes, pasi pas vitit 1973, kur u mbajt plenumi i katërt, nuk kishte plenum që të mos bëhej një goditje dhe të mos ndërmerrej një fushatë. Ju jeni njeriu që e përjetuat fuqishëm historinë e atij plenumi që nisi serialin e fushatave të luftës kundër armiqve të partisë dhe të marksizmit. Donim të dinim se si nisi ajo histori e pabesueshme që filloi të ndjehej në kulturë dhe çfarë ka ndodhur në të vërtetë në atë periudhë, duke filluar para dhe pas plenumit të famshëm? Eh... . Rruga që u bë për të vajtur tek ai plenum, ku Fadil Paçrami, Todi Lubonja dhe unë, pavarësisht se në fund do të më kursenin për të më goditur më mbrapa, u shpallëm likuidatorë dhe shtrembërues të vijës së partisë, ishte disi e gjatë dhe shumë e çuditshme. Kjo për faktin se gjithçka që u tha dhe u dënua në atë plenum, ishte inspiruar dhe frymëzuar nga vetë Enver Hoxha. Çudia më e madhe ishte se në plenum u fol më shumë për gjëra abstrakte, të cilat mund të pranoje se ndodhnin ashtu, siç mund të pranoje të kundërtën, pasi të tilla të larmishme mund të ishin edhe argumentet që mund të sillje për burokratizmin apo liberalizmin, etj. Ishte vërtet një çudi për mënyrën se si u zhvillua ai plenum, pasi siç e thatë edhe ju ai ishte i pari që merrte masa të tilla ndaj njerëzve që, siç u tha aty, kishin nxitur frymën liberale, kishin dashur të vinin vijën e partisë në binar të tillë që ta shmangnin nga mësimet e marksizëm-leninizmit, etj. Por unë mendoj se gjithçka ka qenë e planifikuar nga Enver Hoxha, që gjeti një shkak për të ndezur zjarrin dhe ai shkak ishte gjoja irritimi i tij për Festivalin XI të Këngës në RTV, që mua më duket se ai nuk e kishte parë fare. Thatë se veprimet, kryesisht ato liberale që u dënuan në atë plenum, ishin udhëzuar dhe frymëzuar nga vetë Enver Hoxha. Mund ta sqaroni atë fenomen të cilin shqiptarët nuk e njohin?Një gjë e tillë është shumë e vërtetë, pasi jo vetëm që Enver Hoxha foli në takim publik të planifikuar dhe të programuar, por ai u ka mëshuar personalisht para meje të gjitha ideve që flisnin për një liberalizim dhe ndërgjegjësim të jetës dhe mënyrës së të vepruarit të rinisë. Kjo është ajo që unë jam në gjendje t’i jap opinionit në këtë dëshmi, pasi unë jam njeriu që bisedova me Enver Hoxhën, pikërisht në zyrën e tij, kur ai tha tekstualisht se duhet të mos lejohen njerëzit konservatorë për të ndrydhur rininë. Por, çuditërisht edhe biseda që ai bëri me mua si sekretar i parë i Komitetit Qendror të Rinisë u transferua absolutisht edhe masat që u morën, duke pasur parasysh fjalimet dhe udhëzimet e tij, u konsideruan më mbrapa si veprime antiparti. Ishte me të vërtetë një enciklopedi e pabesueshme.Thatë se gjithçka kishte nisur para se të mblidhej plenumi i katërt, pikërisht kur Enver Hoxha dha hov për liberalizim të jetës së rinisë. Si ka ndodhur saktësisht?Ishte maji i vitit 1970, kur Enver Hoxha kishte planifikuar të mbante një fjalim me rininë e shkollave të mesme. Unë, si sekretar i parë i Komitetit Qendror të Rinisë që isha në atë kohë, mora masa dhe dhashë udhëzime për të organizuar një takim me një përfaqësi të zgjeruar me nxënës të dalluar të shkollave të mesme të Tiranës. Çuditërisht, siç nuk kishte ndodhur asnjëherë më parë, në atë takim që u zhvillua saktësisht në 13 maj (1970), ai foli për luftën kundër sektarizmit dhe konservatorizmit në punë. Kryesisht idetë dhe direktivat që kishin shoqëruar fjalimet e tij deri në atë vit kishin qenë gjithnjë e më shumë për t’i mëshuar luftës kundër liberalizmit. Pikërisht ai fjalim, që u mbajt para rinisë së shkollave të mesme, të cilat përbëjnë edhe adoleshencën, dukej sikur po u jepte frymë formave liberalizuese të jetës së vendit dhe kryesisht të rinisë.U kuptua saktë thelbi i qëllimit të Enver Hoxhës me atë fjalim?Sigurisht që nuk u kuptua saktë ai lloj fjalimi që kishte ndryshuar rrënjësisht nga të gjithë sa kishte mbajtur më parë. Ky moskuptim ndodhi kryesisht në rrethe.Po ju personalisht, si njeriu kryesor që drejtonit rininë shqiptare, e ndjetë se Enver Hoxha me të vërtetë po bënte thirrje për liberalizim të jetës së vendit dhe kryesisht të rinisë?Të them të drejtën, pavarësisht se unë atëherë isha shumë afër nomenklaturës së lartë politike, pasi siç thashë kryeja detyrën e lartë të sekretarit të parë të Komitetit Qendror të Rinisë, jam befasuar nga ajo frymë që shoqëroi fjalimin e Enverit. Megjithatë ne nuk mundeshim të keqinterpretonim fjalimet e Enver Hoxhës, pasi menjëherë shpalleshim armiqtë më të rrezikshëm të sistemit. Ato ishin programe për të gjithë shoqërinë dhe shtetin. Në atë mënyrë, ne duhej ta zbërthenim atë dhe të vinim direktiva të detajuara për t’u zbatuar në bazë. Duke parë atë që ndodhi më mbrapa, kur Enver Hoxha akuzoi njerëzit e hierarkisë së lartë të sektorit të kulturës për veprime të cilat ai i quante gabime, por që ato ai i kishte iniciuar dhe i kishte pranuar vetë, unë mendoj se Enver Hoxha duhet të ketë bërë një provë për të parë pulsin e kuadrove dhe të njerëzve që e rrethonin...

U akuzua së bashku me Lubonjën dhe PaçraminAgim Mero, njeriu që i shpëtoi plenumit IV
Agim Mero ka lindur në qytetin e Gjirokastrës, në vitin 1933. Në 1948-ën përfundoi arsimin 7-vjeçar në qytetin e lindjes dhe pas kësaj vazhdoi studimet në politeknikumin “7 Nëntori” në Tiranë, që i përfundoi në vitin 1952. Në vitet 1952-1957, Agim Mero kryen studimet e larta në kryeqytet, ku pavarësisht se atëherë nuk ishte krijuar akoma universiteti, ai i vazhdoi ato në Institutin Politeknik. Gjithsesi, diplomën e mori pikërisht nga universiteti që u krijua në përfundim të studimeve të tij, ku u diplomua inxhinier ndërtimi. Menjëherë pas diplomimit të tij si njëri prej kuadrove të para që u diplomua menjëherë me krijimin e universitetit, ai u emërua pedagog, duke u shënuar kështu në historikun e pedagogëve të parë që nisën rrugën e gjatë të universitetit. Menjëherë që në emërim, ai dha mësim në fakultetin e Inxhinierisë së Ndërtimit, ndërkohë që ka kryer edhe detyrën tepër specifike për kohën, pikërisht atë të sekretarit të rinisë së universitetit. Në vitin 1962, ai u caktua në një detyrë akoma më të lartë për atë kohë, që ishte ajo e sekretarit të Komitetit Qendror të Rinisë, ku mbulonte sektorin e propagandës. (Sekretar i parë ishte Todi Lubonja). Ndërsa, në shkurtin e vitit 1964 zgjidhet në hierarkinë më të lartë të Komitetit Qendror të Rinisë, pikërisht sekretar i parë i tij, detyrë të cilën e kreu deri në vitin 1972. Në vitin 1966, ai do të bëhej deputet i Kuvendit Popullor, ku do të zgjidhej në dy legjislatura radhazi për të vazhduar deri në vitin 1974. Jo vetëm kaq, por që nga viti 1970 Agim Mero ka qenë anëtar i presidiumit të atij Kuvendi. Në shkurtin e vitit 1972, kur do të linte detyrën e sekretarit të parë të Komitetit Qendror të Rinisë, Agim Mero, në atë kohë tepër i njohur në hierarkinë e lartë të shtetit për aftësitë e tij intelektuale, u caktua në një detyrë tjetër shumë të rëndësishme siç ishte ajo e rektorit të Universitetit shtetëror në Tiranë. Por tashmë, karriera dhe shkëlqimi i tij kishte rënë në sy të dashakeqësve lakmitarë, të cilët përbënin karakteristikën e asaj kohe. Pas atij fenomeni, Agim Mero nuk do ta kryente për shumë kohë detyrën e rektorit të Universitetit shtetëror të Tiranës pasi në korrik të vitit 1973, ai do të shkarkohej si person me shumë probleme parimore, të cilat kishin të bënin me vijën e partisë. Goditja ndaj tij, e cila do të fillonte që në plenumin e katërt të Komitetit Qendror të PPSH-së, në mars të vitit 1973, ku u “kryqëzuan” Fadil Paçrami dhe Todi Lubonja, nuk do të përfundonte vetëm me shkarkimin nga detyra e rektorit të Universitetit, ku do të përfundonte inxhinier zbatues në ndërmarrjen ndërtuese të Laçit, por ai do të zbriste nga anëtar në kandidat i Komitetit Qendror. Jo vetëm kaq, por rënia e tij do të vazhdonte edhe më vonë, kur pas dy vjetësh, pikërisht në vitin 1975, ai do të përjashtohej nga Komiteti Qendror ndërkohë që do të përjashtohej fare edhe nga partia. (Ka qenë pikërisht plenumi i qershorit, kur u goditën Pirro Dodbiba dhe ministri i Arsimit, Thoma Deljana, që shkarkoi përfundimisht Agim Meron). Pas kësaj ai do të vijonte të punonte si inxhinier zbatues në ndërmarrjen ndërtuese të Laçit për plot 18 vjet me radhë, pra deri në vitin 1991, kur në Shqipëri do të frynin erërat e demokracisë dhe ai do të vinte sërish në Parlamentin pluralist shqiptar, madje edhe në qeverinë e parë pluraliste.

neser do te lexoni
Çfarë ndodhi me rininë kryeqytetase pas fjalimit të Enver Hoxhës, të mbajtur para rinisë shkollore në 13 maj të vitit 1970. Ku filloi liberalizimi i saj
Pse Agim Mero vendosi që të bënte takim personal me Enver Hoxhën. Ku ishte meraku i tij që vendosi të denonconte kuadrot konservatorë të rretheve
Takimi i realizuar me Enverin, bisedat e para që ai zhvilloi me të në momentet kur ishte mbërthyer nga emocionet. Si vijoi takimi që do të bëhej program për të gjitha strukturat e shtetit

Ministri Uçi para Adil Çarçanit: Më je bërë si Jakomoni

Ministri Uçi para Adil Çarçanit: Më je bërë si Jakomoni


Fatos Veliu

Ishte fillimi i vitit 1991, kur protestuesit në mbarë vendin kërkonin me forcë ndryshime rrënjësore në strukturat e shtetit të trashëguar nga periudha 50-vjeçare.
Në atë kohë kur qeveria komuniste, e drejtuar nga Adil Çarçani, do të bënte mbledhjen e parë për vitin 1991, një grup ministrash ndërmjet të cilëve ishin profesor Alfred Uçi, Skënder Gjinushi, Ylli Bufi etj, me qëllim që të përshpejtonin rrëzimin e saj për vetë faktin se ajo mundohej të mbahej në këmbë me propagandë false, u larguan në mënyrën më protestante, duke depozituar në sekretari deklaratat për dorëheqje të parevokueshme. Qeveria, në momentet që po kalonte, duke qenë përballë protestave të mëdha të studentëve të mbështetura nga masat popullore, i numëronte orët e fundit me sforcim të paparë. Ngjarja e çuditshme, që në dukje i ngjan një paradoksi, ka ndodhur 15 vjet dhe sot e dëshmon për herë të parë ish-ministri i Kulturës së asaj kohe, akademiku Alfred Uçi. Profesor Uçi, gjatë kësaj dëshmie të dhënë ekskluzivisht për gazetën “Panorama” me rastin e 75-vjetorit të tij, tregon detajet më të pabesueshme të asaj kohe, të cilat kanë ndodhur brenda radhëve të kabinetit qeveritar të drejtuar nga Adil Çarçani, i cili ndërkohë përballonte revoltën të mijëra e mijëra demonstrues. Cilat ishin shkaqet që ministrat e kabinetit, mes të cilëve ndodhej edhe profesor Uçi, kërkonin vazhdimisht nga Ramiz Alia dorëheqje nga kabineti qeveritar. Debatet që bënë me Ramizin në zyrën e tij. Pse nuk u miratohej dorëheqja dhe si ndodhi që ministrat bënë deklaratat e dorëheqjes së parevokueshme, duke u larguar me protestë nga mbledhja e qeverisë. Si operoi nomenklatura e lartë e shtetit, e cila filloi të miratonte dorëheqjet ndërkohë që mendonte për jetëgjatësinë e qeverisë. Situata e krijuar në zyrën e Adil Çarçanit, kur ai thërriti ministrin Uçi për t’i komunikuar daljen në pension. Momentet kur Uçi akuzoi Çarçanin se ishte bërë si Jakomoni.
Zoti Uçi, është e vërtetë se edhe punëtorët e ndërmarrjeve që vareshin nga Ministria e Kulturës të cilën ju drejtonit u çuan në protesta?U solidarizua e gjithë Shqipëria dhe jo vetëm ndërmarrjet që vareshin nga ministria që drejtoja unë. Ishte e natyrshme se një veprim i tillë do të ndodhte, por mua më vinte inat se reagimi i brendshëm ishte i vonuar. Konkretisht, në përgjigje të pyetjes suaj unë po ju them se, në ndërmarrjen e Poligrafikut u çuan në këmbë më shumë se 600 punëtorë. Ata ishin mbledhur në atë ndërmarrje edhe nga njësitë e tjera simotra. Punëtorët, në radhë të parë shprehnin solidarizimin me studentët protestues të Qytetit Studenti, por ndërkohë ata kishin edhe kërkesa të ndryshme, të cilat gjithashtu ishin me karakter politik. Njëra prej tyre, me sa mbaj mend, ka qenë kërkesa se përse njerëzit që kishin vende komode dhe ishin pjesë e hierarkisë së lartë nuk dilnin në pension?
Çfarë bëtë ju si përfaqësues i qeverisë dhe si ministër për të plotësuar kërkesat e tyre?Kur ndodhi protesta e punëtorëve të Poligrafikut duhet të ketë qenë data 4 apo 5 dhjetor 1990. Unë menjëherë dhe në mënyrën më urgjente shkova para tyre dhe kur i dëgjova me vëmendje kërkesat që kishin ngritur si pretendim, u dhashë të drejtë për gjithçka. Shumë kërkesa vareshin nga dikasteri që unë drejtoja, pra nga Ministria e Kulturës, dhe unë u premtova sinqerisht se do të ulesha menjëherë dhe brenda një kohe rekord se do të bëja plotësimet e tyre. Ndërsa në lidhje me kërkesën e tyre që bënte fjalë për të dalë në pension personalitetet e larta të shtetit, indirekt ishte edhe për mua personalisht. Unë i garantova se, pasi të kalonin dhjetë ditë, pra më datë 15 dhjetor, dhe unë të mbushja 60 vjeç, do të kërkoja largimin menjëherë nga detyra e lartë e administratës së shtetit, për t’u marrë me punët e mia krijuese dhe hulumtuese. Ndërkohë u dhashë garanci se, meqë të gjitha kërkesat nuk ishin në kompetencën time, do t’i çoja menjëherë në zyrën e Ramiz Alisë dhe në strukturat e tjera të larta të shtetit.
Ia dorëzuat Alisë?Ashtu siç u premtova punëtorëve protestues, sa u largova prej tyre, shkova menjëherë në selinë e Komitetit Qendror të Partisë. Aty kërkova një takim të posaçëm me Ramiz Alinë, që po drejtonte një mbledhje të komitetit.
Ju nuk merrnit pjesë në atë mbledhje?Unë nuk isha anëtar i Komitetit Qendror. Isha vetëm anëtar i kabinetit qeveritar. Kërkesa ime iu transmetua menjëherë dhe Ramizi doli nga mbledhja. Unë i shpjegova me hollësi atë që po ndodhte me 600 punëtorët në kombinatin Poligrafik, ndërkohë që i dorëzova në dorë kërkesat e tyre, duke i dhënë edhe shpjegimet e nevojshme.
Dolët në pension në datën 15 dhjetor siç u kishit premtuar punëtorëve të Poligrafikut?Nuk ishte fjala thjesht për pension, pasi unë isha punonjës shkencor dhe për ne kishte një ligj të posaçëm. Sipas këtij ligji nuk dilnim në pension, por vazhdonim punën krijuese në Akademinë e Shkencave. Në këtë prizëm dhe në bazë të kërkesës së punëtorëve të kombinatit Poligrafik, fjala ishte për largimin në moshën e pensionit nga postet e larta prej të cilave rridhnin privilegje. Kështu që unë i kisha vënë vetes detyrë të largohesha nga posti i ministrit dhe të vazhdoja punët e mia në akademi. Atë që kisha vendosur do ta bëja pavarësisht se qeveria do të ishte jetëgjatë apo jetëshkurtër, kjo pak më interesonte. Më dhimbsej gjithë ajo lëvizje e nisur dhe e përkrahur nga ata mijëra e mijëra njerëz, ndërkohë që nga qeveria kërkoheshin forma dhe mënyra për të kapërcyer momentet e vështira, me qëllimin si e si të mbanin pushtetin e tyre. Kur 15 dhjetori kaloi dhe unë tashmë isha plot 60 vjeç, pikërisht mosha kur sipas ligjit të atëhershëm dilje në pension, prita dhe kërkova sërish largim nga detyra. Isha i motivuar nga ana morale se ne, ashtu siç ju thashë pak më lartë, nuk ishim një e dy kolegë, por një grup i tërë që nuk ishim dakord me atë rezistencë të qeverisë. Prandaj, me luftën tonë nga brenda mendonim se do të ndihmonim lëvizjen demokratike. Kjo ndihmë që ne po bënim nga brenda, pavarësisht se nuk është propaganduar ndonjëherë, ishte një ogur i mirë për të ardhmen e demokracisë dhe të ekonomisë së popullit.
Megjithatë nuk arritët ta plotësoni premtimin që kishit bërë para punëtorëve, pasi siç po kuptojmë ju keni vazhduar të qëndroni në postin e ministrit edhe pas datës 15 dhjetor. Si mund t’i konsiderojmë veprimet tuaja se ishin ndihmë për lëvizjen demokratike kur nga sa shihet, rezultati i iniciativës suaj nuk ishte pozitiv?
Së pari, dua t’ju bëj të ditur se që në momentin e parë, kur ne kërkuam para Ramiz Alisë largimin tonë nga detyrat ministrore, veprim ky që ka ndodhur të paktën më shumë se një muaj para se të nisnin protestat studentore, ka qenë një sinjal i fuqishëm për autoritetet më të larta të shtetit të atëhershëm, duke përfshirë që nga ato politike deri te të ekzekutivit. Ndërsa, për sa i përket asaj që ne kishim vendosur për t’u larguar nga qeveria, duke marrë parasysh koston që ky veprim kishte për pushtetin e atëhershëm të cilin e ndienim mirë që po jepte shpirt pavarësisht jehonës që mundohej të bënte, ne arritëm ta bënim një veprim të tillë të paimagjinueshëm për atë kohë; u larguam në mënyrë demonstrative nga salla e mbledhjes së qeverisë dhe dorëzuam në sekretarinë e saj deklaratat e dorëheqjes me shkrim. Me atë kërkesë donim të tregonim se që nga ai moment nuk e konsideronim veten më ministra. Pra, nuk do të ishim më në mbledhjen e qeverisë.
Kur dhe si ka ndodhur saktësisht kjo ngjarje sa e çuditshme, edhe paradoksale? Ka qenë fillimi i janarit të vitit 1991. Deri në atë kohë, me gjithë kërkesat tona të përsëritura, nuk na ishte pranuar dorëheqja. Atëherë, unë personalisht vendosa të mos rrija më as edhe një ditë në qeveri. Do të merresha me punët e mia krijuese në Akademinë e Shkencave. Për këtë kisha zgjedhur braktisjen e postit. E vërteta është se me mua u solidarizuan menjëherë të gjithë kolegët e mi. Me këtë mendje shkuam në mbledhjen e qeverisë. Si datë nuk e mbaj mend, por di që ka qenë saktësisht mbledhja e parë e qeverisë që u bë për atë vit, e cila pak a shumë duhet të ketë qenë ditët e para të janarit. Në atë mbledhje, nga kolegët që kishim kërkuar dorëheqjen ishim vetëm pesë ministra, pasi të tjerët rastësia e solli të mungonin për arsye detyrash. Ne, ashtu siç kishim vendosur, sa u ulëm në vendet e posaçme për të filluar mbledhjen, nuk e lamë kryeministrin Adil Çarçani për ta hapur atë, por u çuam në këmbë. Unë, në emër edhe të katër kolegëve të tjerë, i deklarova se po largoheshim nga qeveria në atë formë për shkak se nuk ishte realizuar procedura normale ligjore e shkarkimit tonë. Pas kësaj nuk e bëmë të gjatë, por u larguam menjëherë, ndërkohë që në sekretarinë e qeverisë lamë deklaratat e dorëheqjes së parevokueshme.
Kush ishin saktësisht ministrat që u larguan në atë mënyrë nga qeveria “Çarçani”?Kam qenë unë si ministër i Kulturës, ministri i Arsimit, Skënder Gjinushi, ministri i Industrisë së Lehtë, Ylli Bufi, ministri i Ndërtimit, Ismail Ahmeti, dhe drejtori i Përgjithshëm i Industrisë Mekanike, që ishte ndërkohë anëtar i kabinetit qeveritar, Pandi Carapuli.
Çfarë bëri kryeministri Çarçani pas këtij veprimi të panjohur për 45 vite me radhë?Adil Çarçani, për të mos lëshuar autoritetin e qeverisë me qëllim që t’i qëndronin fort asaj motos që qeveria është e madhe, ndërsa “erërat” nuk kanë ndikim te ajo, vijoi procedurat për të filluar mbledhjen sikur të mos kishte ndodhur asgjë. Në këtë moment, siç mësuam më mbrapa, ministri i Shëndetësisë, Ahmet Kamberi, i ka kërkuar kryeministrit që të mos fillonte mbledhjen e planifikuar, por të ndaleshin në veprimin e kolegëve që u larguan në atë mënyrë. Kamberi deklaroi para qeverisë se ai e konsideronte të drejtë largimin e kolegëve, prandaj edhe qeveria duhej të reflektonte dhe të mos vepronte sikur nuk kishte ndodhur gjë. “Për mendimin tim-i deklaroi ai kryeministrit-qeveria jonë që nga ky moment duhet të japë dorëheqjen, sepse s’ka asnjë bazë morale për të vazhduar ekzistencën”.
Çfarë bëri Adil Çarçani pas kërkesës së ministrit të Shëndetësisë, që mund të ketë qenë disi më e ashpër se juaja për faktin se ai i kërkoi rrëzimin urgjent të qeverisë?Atë ditë, ai mundi të rezistonte dhe të bënte në mënyrë të shkurtuar një si tip mbledhjeje ku më së shumti paraqiti plane dhe programe emergjente. Gjithsesi, Ahmet Kamberin nuk e harroi. Do të kalonte veç një ditë nga ajo mbledhje qeverie dhe pikërisht të pasnesërmen që në mëngjes, ai do ta thërriste në zyrën e tij, ku do t’i komunikonte shkarkimin e menjëhershëm nga posti i ministrit. “Që nga ky moment je i larguar nga qeveria”- ishin fjalët e Çarçanit. Ahmet Kamberi, nuk e bëri gjakun qeder dhe ia ktheu se, në atë moment do të ishte më e mira që të largoheshin të dy. Me këtë, ai i tregonte kryeministrit se do të ishte më mirë të kishte ikur gjithë qeveria.
Juridikisht, vazhdonit të ishit ministra?Pas atij veprimi demonstrativ nuk mund të ishim më, pasi ne nuk do të shkonim më në zyrat tona dhe as në mbledhjet e qeverisë, por ata ndërsa na miratuan aktin e dorëheqjes, u hakmorën në një drejtim tjetër. Konkretisht mua, ndërsa më liruan nga posti, ashtu siç ta përmenda edhe më parë, nuk më lejuan të ushtroja veprimtarinë në Akademinë e Shkencave ku më takonte sipas ligjit, por më nxorën në pension me një pagë qesharake prej 40 mijë lekësh të vjetra. Kjo mund të ketë ndodhur një ditë më pasi kryeministri thërriti Ahmet Kamberin. Atëherë, ai thërriti mua. Kur i shkova në zyrë, ai më tha: “Ke kërkuar të japësh dorëheqjen. Po ta plotësojmë dëshirën dhe po të nxjerrim në pension”.Unë nuk e di si u mbusha me një mllef që nuk dija si ta shprehja për vetë mënyrën si më komunikonte shkarkimin, prandaj aty për aty iu ktheva: Në familjen time jemi mësuar me dëbime nga puna e shtetit, sepse kështu i është bërë edhe babait kur erdhi Jakomoni në Shqipëri.
Ç’ju tha Adili pas këtij krahasimi që i bëtë?E humbi fare dhe m’u kthye sikur të ishte në vitet ’80, duke më thënë: “Ti ke humbur besimin te Partia”.
Ju reaguat?Unë, aty për aty, në atë tension dhe dëshirë që kisha për t’iu kundërvënë, i thashë: Për një gjë ma plotësoni dëshirën shoku kryeministër, sepse nga kjo qeveri që kryesoni ju unë dal 2-3 javë para se të rrëzoheni. Kur dola nga zyra e kryeministrit, u ndesha me drejtorin e kuadrit të Kryeministrisë, i cili rrinte në korridor përballë derës së Çarçanit. Ai, kur më pa ashtu të skuqur dhe të nxehur, me atë dashamirësin e tij pa e ditur që unë e kisha kërkuar vetë një largim të tillë, më tha të mos ngutesha, por t’i shkruaja një letër direkt Ramiz Alisë, ku ta sqaroja për gjithçka kishte ndodhur.
Çfarë i thatë pas këtij sugjerimi? Të paktën nga sa ju thoshte ai, duke i shkruar Alisë mund të përfitonit të drejtën që të punonit në Akademinë e Shkencave ku kishit qenë para se të shkonit ministër?E çfarë t’i thosha drejtorit të kuadrit, kur ai jo vetëm nuk dinte gjë, por edhe tregohej pak naiv. Prandaj, unë ia ktheva shkurt: Pse, më di budalla ti mua? Këto veprime nuk janë bërë personalisht nga Adil Çarçani, por në bashkëpunim me Ramiz Alinë. Nuk mund të miratohet shkarkimi i një ministri pa dijeninë e njeriut kryesor të shtetit. Kështu që në atë moment që shënonte fillimin e janarit të vitit 1991 unë u përjashtova fare nga administrata e shtetit. Pas largimit tim nga posti, Adil Çarçani në intervale kohe thërriti të gjithë ministrat që kishin dorëzuar deklaratat e dorëheqjes për t’u komunikuar shkarkimin. Pra, këto shkarkime dhe zëvendësime Çarçani me Alinë i bënë një nga një, për të mos rrëzuar qeverinë. Por, pavarësisht nga përpjekjet e tyre maksimale për ta mbajtur në këmbë si “kufomë”, duke e “arnuar” pambarimisht, madje edhe në ditët e saj të fundit, ajo do të binte përfundimisht.Pra, sipas kësaj që dëshmoni, vërtetohet se ju i keni ndihmuar proceset demo-kratike të asaj kohe në një mënyrë të njëvleftshme me rininë studentore?Këtë gjë e dinë mirë politikanët e majtë dhe ata të djathtë, por nuk kanë qejf asnjëherë ta përmendin se në Shqipëri akoma vazhdohet të mbulohen shumë të vërteta historike. Kjo gjë bëhet për t’u marrë meritat njërit-tjetrit. Megjithatë, ne nuk e bëmë për t’u dukur, apo për të na ditur kush meritat, por e bëmë pasi e ndjemë thellë në ndërgjegjen tonë.
Me këto që deklaroni sigurisht ju nuk keni ndërmend të minimizoni atë kontribut të rinisë studentore të dhjetorit të vitit 1990, e cila arriti të përmbysë dhunshëm sistemin që ishte krijuar si tabu në mendjet e shqiptarëve?Sigurisht, ashtu si ndodh kudo në ngjarjet e përmbysjeve të mëdha sociale, në vijë të parë gjithnjë del rinia. Por unë do t’ju thosha meqenëse është edhe 15-vjetori i atyre ngjarjeve historike që, të mos harrojmë se mbrapa asaj rinie qëndronin familjet e tyre, qëndronte një popull i tërë, i cili paralelisht vazhdonte të protestonte në qendra pune, duke u solidarizuar me atë rini. Por mos të harrojmë se mes asaj rinie studentore ishin edhe fëmijët tanë, ishin fëmijët njerëzve të afërt të ish-nomenklaturës. Pra, për të ardhur tek ajo që quhet fitore demokratike, duheshin forca të shumta dhe të gjithanshme se ndryshe një demonstratë apo protestë spontane nuk sjell asnjëherë fitore.Profesor, duke ju uruar edhe njëherë për 75-vjetorin tuaj, të rroni sa më shumë për të pasur sa më shumë botime të vlefshme për lexuesit dhe studiuesit tanë, me shpresën se do të kemi sërish rast për intervista në të ardhmen po ju them faleminderit.

Prof. Uçi, në universitet ka qenë shok i ngushtë me gruan e Gorbaçovit
Gjatë viteve 1949-1954, kur profesor Alfred Uçi vazhdonte studimet në fakultetin e Filozofisë, në Universitetin Llomonosov të Moskës ka qenë shok i ngushtë me filozofët më të shquar të shekullit XX të Rusisë, (ishte në një grup mësimor) të cilët ishin Merrab Mamarrdashvili dhe Vollvodja Smirnov (Logicjen). Por, profesori ka qenë edhe mik i afërt me të shoqen e Gorbaçovit, Raisën. Pas interesimit tonë, profesori shpjegon se me Raisën u njoh që në vitin 1949, kur shkoi në Universitetin e Moskës. Kjo ndodhi se ajo ishte në një grup mësimor me të. Gorbaçovi ishte gjithashtu student i atij universiteti, por ai nuk ishte në fakultetin e Filozofisë, ku ishte Rasia (edhe Uçi), por ishte në fakultetin e Juridikut. “Në konviktet e universitetit-tregon profesori-jetonim shumë keq për faktin se në atë kohë ishin duke u ndërtuar godinat e reja, pikërisht për të rregulluar fjetjen e studentëve. Kështu që nuk bënin asnjë investim në godinat ekzistuese, të cilat ishin veç disa kazerma të mëdha që vinin në formë katrori. Në njërin kënd të godinës flinin studentët e fakultetit tonë të Filozofisë. Të gjithë studentët ishim në një korridor. Në njërin krah të korridorit ishin djemtë dhe në krahun tjetër vajzat. Rastësisht, përballë dhomës time ishte ajo e Raisës, e cila qëndronte në dhomë së bashku me 14 vajza të tjera. Ishin shumë keq si kushte edhe për faktin se ishin ngjeshur shumë në një dhomë. Diagonal me këndin tonë të godinës së konviktit ishin vendosur studentët e fakultetit të Juridikut, me të cilët ishte edhe Gorbaçovi. Edhe ai ishte me katërmbëdhjetë shokë në dhomë. Ai ishte një vit mbrapa nesh sepse kishte ardhur një vit më vonë në universitet. Me Raisën ai ra në dashuri kur ishte në vit të tretë, ndërsa ajo në të katërtin. Po atë vit që u dashuruan, pra kur ishin studentë, ata u martuan. Rastësisht martesa e tyre, pra kur Gorbaçovi ishte në vit të tretë, në vitin 1951, dhe Raisa në vitin e katërt, ndodhi pikërisht pak kohë pas vdekjes së Stalinit. Pas martesës ata jetonin bashkë. Nuk mund ta besoni, por ajo është një histori shumë e çuditshme pasi ai e mori të shoqen studente në dhomën e tij, ku jetonte së bashku me shokët. Në një kënd, ai kishte vendosur dy gardëroba, me të cilat kishte rrethuar krevatin e tij dhe një komedinë të vogël, duke sajuar një tip dhome të vogël ku jetonte me Raisën”. Mësohet se Raisa, edhe në intervistat që ka dhënë pas shumë e shumë vitesh më vonë, ka bërë të ditur edhe faktin që ajo ka pasur miq nga Shqipëria, të cilët i vlerësonte për pamjen fizike dhe inteligjencën e tyre. Tashmë, fatkeqësisht ajo nuk jeton më.

Protesta e Ministrave te 1990

Protesta e Ministrave te 1990

Alfred Uçi tregon historinë e ministrave të ‘90 që kërkuan dorëheqjen

“Alia dërgoi njerëz natën në shtëpitë e ministrave që donin të largoheshin”


Fatos Veliu
Sa befasues aq edhe i çuditshëm fakti, i cili dëshmohet për herë të parë sot, nëpërmjet rrëfimit të akademikut të njohur dhe ish- ministrit të Kulturës së Shqipërisë së viteve ‘90, prof. Alfred Uçit.
Para se studentët të ngriheshin në protesta në dhjetorin e atij viti, në qeverinë e drejtuar nga Adil Çarçani kishin filluar problemet e brendshme dhe tepër serioze. Rrënimi katastrofik i ekonomisë së familjes shqiptare dhe të shtetit të atëhershëm bënë që një grup prej nëntë ministrash, ndërmjet të cilëve ishte edhe vetë prof. Uçi, të kërkonin ndryshim të metodave dhe parimeve të punës për të ndryshuar gjendjen e paprecedentë ekonomike. Gjithsesi, situatat brenda asaj qeverie, e cila prezantohej në popull me një unitet kompakt dhe duke propaganduar me ovacione fitore pas fitoresh, të cilat “arriheshin” në çdo javë e ditë madje edhe çdo orë, kishin degjeneruar deri në atë fazë, saqë ministrat e rinj të cilët kishin hyrë vitet e fundit në qeveri të kërkonin rrëzimin e saj. Kanë qenë plot nëntë ministra që kanë kërkuar dorëheqjen e menjëhershme nga kabineti, teksa kishin marrë parasysh edhe pasojat se një veprim i tillë do të sillte rrëzim të menjëhershëm të qeverisë. E vërteta është se, pas një dorëheqjeje të mundshme të tyre sistemi vetë do të pësonte një katastrofë, pasi një veprim i tillë do të sillte pasoja jo të këndshme në popull, sepse shprehja, “rrëzim qeverie” ishte i panjohur për 50 vjet me radhë. Dhe një ngjarje e tillë ka ndodhur jo në fillim të dhjetorit apo më pas, kur lëvizja studentore kishte marrë “zjarr”, por pikërisht në fund të tetorit dhe në fillim të nëntorit, kur për një muaj do të fillonin shkëndijat e para të lëvizjes së madhe, që do të merrte emrin historik, lëvizja e dhjetorit. E vërteta është se nëntë ministra tentuan disa herë të detyronin Adil Çarçanin dhe Ramiz Alinë për të miratuar dorëheqjen e tyre, derisa erdhi momenti kur qeveria nuk përballej më vetëm me protestën e ministrave të saj, por edhe me atë të mijëra njerëzve të shpërndarë. Gjithsesi, pas këtij përshkallëzimi, pesë prej këtyre ministrave, kur panë insistimin e lidershipit për të mbajtur në këmbë më sforcim të pajustifikuar qeverinë e tyre, protestuan dhe u larguan nga qeveria duke lënë në sekretarinë e saj aktin e dorëheqjes. Në momentet e rrëzimit të qeverisë “Çarçani”, pikërisht në shkurt të vitit 1991, kohë kur u rrëzua edhe monumenti i Enver Hoxhës, kishte vetëm një muaj që kishin marrë postet pesë ministrat e rinj. Gjithçka rreth asaj ngjarjeje, në dukje disi paradoksale, që nuk është bërë e ditur asnjëherë këto 15 vite demokraci, e tregon me detaje vetë prof. Uçi, i cili ka qenë protagonisti kryesor i asaj revolte dhe që mori ndëshkimin më të rëndë nga kolegët e tjerë që kërkuan dorëheqjen. Si lindi protesta e ministrave? Pse ata kërkuan me ngulm nga Ramiz Alia dorëheqjen? Debatet e bëra mes tyre dhe Alisë, përsa i përkiste problemit të ekzistencës së qeverisë. Çfarë ndodhi gjatë natës, kur ministrat “plangprishës” shkuan në shtëpitë e tyre. Fillimi i protestave popullore dhe situata e krijuar në kombinatin Poligrafik, i cili varej nga Ministria e Kulturës. Çfarë bëri ministri Uçi, kur gjashtëqind punëtorë kërkuan prej tij zgjidhje të situatave. Përplasja e tij me kryeministrin, Adil Çarçani, për veprimet që po ndërmerrnin dhe akuzat e këtij të fundit ndaj ministrit të Kulturës, duke i thënë se nuk kishte besim te partia, gjë që do të thoshte se me këtë akuzë e priste një ndëshkim serioz etj. Profesor Uçi, deklaruat se në vitin 1990, pak kohë para se të fillonin protestat e studentëve, ju me disa ministra të asaj kohe keni kërkuar rrëzimin e qeverisë ku bënit pjesë. Si mund ta vërtetoni një deklarim të tillë?Para se t’ju shpjegoj se si kanë rrjedhur ato ngjarje dhe çfarë ndodhte brenda radhëve tona të kabinetit qeveritar, mund t’jua vërtetoj atë që deklarova, me faktin që nuk mund të mohohet se dorëheqjet ne i kemi kërkuar me shkrim, dhe pas kësaj jemi larguar nga qeveria. Kërkesën tonë të parë e bëmë në fillim të nëntorit 1990 dhe kur nuk na u miratua, atë e përsëritëm disa herë. Pas kësaj, kur shikonim hezitim nga lidershipi për të ruajtur të paprekur qeverinë, ne u detyruam të largoheshim demonstrativisht nga mbledhja e saj, duke lënë në sekretari vetëm deklaratat e dorëheqjes. Ky veprim ekstrem dhe demonstrativ ndodhi pikërisht në muajin janar të vitit në vazhdim, pra në 1991, kur u bë mbledhja e parë e qeverisë. Ku është një fakt i njohur, pasi ne jemi larguar nga qeveria “Çarçani” shumë më para se ajo, e detyruar nga protestat, të rrëzohej përfundimisht.Pas këtij veprimi, në shenjë hakmarrjeje, mua nuk më lanë të punoja në Akademinë e Shkencave, siç ishte ligji për punonjësit shkencorë, por më nxorën në pension me 40 mijë lek të vjetra. Faktikisht, unë kisha kërkuar të largohesha nga qeveria, por nuk kisha kërkuar të dilja në pension, pasi, sipas ligjit, akademikët nuk dilnin në pension. Një ndëshkim i tillë i menjëhershëm mua m’u bë për kundërvënie për atë akt që kryem. Madje, unë kam bërë edhe debat me Adil Çarçanin, kur më thirri dhe më tha me inat dhe ironi se, ma kishin plotësuar dëshirën dhe më kishin nxjerrë në pension. Por, kjo histori vjen më pas rrëfimit tonë.Mund të ma shpjegoni?Për arsyet që ju tregova më lart, të cilat i përsërita disa herë, ku në thelb të shkakut të protestës sonë ishte fakti se, ne arritëm të kuptonim se qeveria që përbënim ishte një qeveri e cila nuk kishte asnjë mundësi të përmirësonte kushtet ekonomike në të cilat ishte zhytur vendi, kërkuam të largohemi vetë prej saj. Kjo ndodhi edhe për një arsye madhore, e cila na revoltonte më shumë se çdo gjë tjetër. Ajo ishte mënyra se si vazhdonte të drejtonte udhëheqja më e lartë. Pavarësisht se ku po shkonte vendi, ata vazhdonin të synonin drejtimin me të njëjtat forma dhe metoda pa menduar asnjëherë për dorëheqje apo për zëvendësime. Vetëm në fund, kur u detyrua nga protestat e studentëve, Ramiz Alia arriti të pranojë para Byrosë së tij Politike se, midis tyre nuk ishte askush me gjuhë të huaj dhe se nuk kishin se kë të dërgonin në krye të një delegacioni parlamentar, pasi mungonin intelektualët. Por, kemi parasysh edhe tjetrën, kur kohë më parë ne kërkonim rrëzim të qeverisë, ai deklaronte se, dhe bar do të hamë dhe gjak do të derdhim dhe nuk do të lëshojmë pushtet. Të gjitha këto bënë që ne të shkojmë te Ramiz Alia dhe t’i thoshim se kërkonim largim nga qeveria. I mbani mend emrat e atyre ministrave?Pak a shumë po. Kam qenë unë, që isha ministër i Kulturës, Ylli Bufi, i cili ishte ministër i Industrisë së Lehtë, ministri i Ndërtimit, Ismail Ahmeti, ministri i Shëndetësisë, Ahmet Kamberi, ministri i Arsimit, Skënder Gjinushi, ministri pa Portofol, Farudin Hoxha, drejtori i Përgjithshëm i Industrisë Mekanike, Pandi Carapuli, i cili ishte anëtar kabineti etj.Si ndodhi saktësisht?Ka qenë fillimi i nëntorit 1990. Datën nuk e mbaj mend. Kërkuam Ramiz Alinë dhe e takuam. I kemi thënë se kërkonim të largoheshim nga qeveria.Menjëherë pas kësaj kërkese, ai është vrenjtur dhe na është drejtuar me fjalët alarmante për të na detyruar të reflektonim, se një veprim i tillë çonte në rrëzim të qeverisë, gjë që deri në atë kohë fjala “rrëzim” as që mund të përdorej si shprehje. Ne, për t’i treguar atij se puna kishte ardhur në atë pikë që duhej të mendohej edhe rrëzimi i qeverisë i thamë: Le të rrëzohet, ka të tjerë që e bëjnë, ndoshta edhe më mirë! Si veproi Ramiz Alia pas kësaj?Siç të thashë, ai nuk e priste që nëntë ministra të kërkonin në një kohë dorëheqjen. Një veprim i tillë nga ana e jonë ishte i pakonceptueshëm prej tij për atë kohë. Gjithsesi, me sa kuptuam nuk kishte aspak dëshirë që në atë moment të na i plotësonte kërkesat për arsyen që tha, se një veprim i tillë, sipas tij ishte kapitullim. Duke pasur qëllim ruajtjen me çdo kusht të qeverisë, ai na kërkoi me insistim që të mos ndodhte një fenomen i tillë. Kush është biseda që bëtë me të në atë takim?Në emër të të gjithë kolegëve të mi ministra, si më i madh në moshë, kur ishim para Ramizit, çështjen e dorëheqjes ia shtrova unë. Ai, pasi dëgjoi me vëmendje deklaratën time, fillimisht ruajti disi atë qetësinë karakteristike, pastaj u irritua menjëherë dhe tha se, një veprim i tillë do të thoshte të rrëzohej qeveria. Këtë fakt ai e ngriti në mënyrë të tillë që ne të bllokoheshim për atë iniciativë që kishim marrë. Pas këtij konkluzioni të kreut të shtetit, me të njëjtën qetësi dhe vendosmëri unë ia ktheva se, e kishim menduar vetë edhe këtë përfundim të qeverisë pas largimit tonë, por gjithsesi ne ishim të vendosur për të përfunduar largimin tonë nga kabineti. Kur dëgjoi këtë përgjigje Ramizi më tha: “Po kush do ta bëjë detyrën e kryeministrit po ra qeveria?” Atëherë unë ia ktheva: “Ti mund ta bësh shumë mirë edhe atë detyrë. Ashtu siç kishin ardhur punët nuk kishte rrugëzgjidhje tjetër”. “Pse çfarë do të bëhem unë, Bush?!”, vijoi ai në të tijën, ndërkohë që për të më treguar se nuk shkonte një pushtet i tillë në duar të një njeriu tundi karrigen në shenjë treguese. Unë nuk e zgjata më për të treguar se edhe në atë mënyrë si ishin strukturat, nuk kishin më pak pushtet, por që fjala ime ishte te funksionet e përkohshme që duhej të mbanin ata njerëz.Dhe çfarë ndodhi më tej?Ne u larguam, por në rrugë shumë sekrete dhe tepër konfidenciale kam mësuar se, gjatë asaj nate në dyert e shtëpive të disa prej atyre kolegëve që kishin qenë në zyrën e tij për të kërkuar dorëheqje, shkuan të dërguarit e Alisë për t’i bindur që të mos bënin veprimin e nisur, pasi një veprim i tillë ishte i dëmshëm për vendin.U pranua nga ata kjo kërkesë e Alisë?Deri diku edhe ka bërë efekt por unë nuk kam dëshirë dhe qëllim të përmend emra. Gjithsesi, pas disa ditësh ne insistuam sërish duke e përsëritur të njëjtën kërkesë edhe në prezencë të Adil Çarçanit. Edhe në atë rast kemi folur në të njëjtën mënyrë. Me të njëjtët tone dhe të njëjtën vendosmëri. Në atë debat ka hyrë fuqishëm jo vetëm Ramizi, por edhe Adili. Ai tepër i revoltuar për atë që i dëgjonin veshët m’u kthye mua se, me mendime të tilla nuk kisha besim te Partia. Kjo mënyrë ndërhyrjeje ishte për të më bërë presion se po bëja gabime politike, duke lënë të kuptoja se, një veprim i tillë do të më kushtonte. Megjithatë në ato momente ne kemi qenë shumë të vendosur dhe nuk pyesnim shumë. Kështu që, vijuan debatet për një kohë të gjatë. Me atë lloj deklarate duke e mbyllur se ishim në pritje të lirimit nga detyra, u larguam nga zyra. Ky është momenti që ju nxorën në pension?Pas asaj që ndodhi në zyrën e Ramizit, nuk vonoi shumë dhe protestat popullore morën përpjestime të paparashikuara. Ato arritën në një pikë që nuk diskutohej më kthimi mbrapa. Vetëm lidershipi i qeverisë nuk kishte sy për ta parë, apo nuk donte ta kuptonte atë realitet të cilin neve ministrat që kishim kërkuar dorëheqje kohë më parë, në një farë mënyre kishim dhënë sinjalin se situata në popull kishte arritur kufijtë e katastrofës. Gjithsesi, në këtë lloj tensioni po kalonin ditët e muajit dhjetor(1990) deri sa u lejua pluralizmi politik. Megjithatë, nga qeveria e jonë kishte tendenca për të mos lëshuar fill pavarësisht si erdhën situatat në fund kur nuk kishte më rrugëzgjidhje, pasi rrëzimi i monumentit të Enverit nuk la më vend për okazione të tjera veç rrëzimit të qeverisë. Por gjithsesi, shumë kohë më parë se ajo të rrëzohej, neve një grup ministrash që kërkuam largim prej sajë me qëllim që ajo të rrëzohej sa më shpejt në mënyrën më tendencioze na larguan përfundimisht jo vetëm nga qeveria por edhe nga puna në administratë. Ky ishte momenti që për hakmarrjeje për atë që bëmë na detyruan për të dalë në pension. Megjithatë për kohën që jam duke të folur, pra për momentet kur protestat po shpërthenin gjithandej dhe neve pavarësisht se kishim kërkuar largimin insistonin të na mbanin në qeveri, na ndodhën edhe vetë probleme në ndërmarrjet që mbulonin dikasteret tona...
Gjyshin e profesor Uçit e solli në Shqipëri Ismail Qemali
Gjyshi i Alfred Uçit quhej Kristo Shqiptari (Uçi) dhe ishte me origjinë nga fshati Oçisht i Devollit. Një pjesë të madhe të jetës ai e kaloi në Stamboll, ku kishte shkuar me të atin. I ati kishte një kafene të tijën në Stamboll, në të cilën mblidheshin për të pirë kafenë çdo ditë rilindasit e shquar të kombit, si: Naim Frashëri, Sami Frashëri, Jani Vreto etj. Pas Lidhjes së Prizrenit, ndaj këtyre patriotëve filloi përndjekja otomane, kështu që ata u detyruan të ndërronin vendbanim. Në atë kohë babai i Kristos (pra gjyshi i prof. Uçit) së bashku me Jani Vreton u zhvendosën në Rumani. Aty, ai ndërtoi sërish një lokal të madh, ku e ndihmonte edhe i biri (Kristo). Në shtëpinë e tyre në Rumani, bëri konak Ismail Qemali, pikërisht në kohën kur ishte nisur për të ardhur në Shqipëri për të shpallur pavarësinë. Prej andej, Qemali u nis për në Austri, nga ku do të vazhdonte rrugën për në Shqipëri. Gjyshi i prof. Alfred Uçit, Kristo, më pas ka ardhur nga Rumania për të jetuar përfundimisht në Shqipëri. Kjo ndodhi pas një letre që i shkroi Ismail Qemali në vitin 1912, kur ishte kryeministër i vendit.Për këtë fakt mësojmë se, kur u krijua qeveria e parë shqiptare më 1912, kryeministri Ismail Qemali, ashtu siç veproi me disa patriotë shqiptarë që jetonin nëpër botë, të cilët kishin profesione të ndryshme, i bëri edhe një letër gjyshit të Kristo Shqiptarit (Oçishtit). Nëpërmjet asaj letre ai i shkruante Kristos që të kthehej në Shqipëri, pasi tashmë që ajo ishte vend i pavarur. Në qeverinë e ti ai kishte nevojë për profesionin e tyre. Në atë letër ai i kishte propozuar vendin e fotografit të qeverisë, që për atë kohë, ai ishte një pozicion tejet i veçantë. Pas kësaj oferte, Kristo filloi të “eliminojë” pasurinë e patundshme që kishte në Rumani. Ai arriti të shesë lokalin dhe të përfundojë të gjitha procedurat për t’u nisur më pas në Shqipëri. Por, sapo Kristo Shqiptari (Uçi) mbërriti në atdhe, qeveria e Qemalit u rrëzua. Pas kësaj ai filloi të punonte në bujqësi.