e premte, shkurt 24, 2006

Mehmet Shehu udhëheq rikonjicionin “antipuçist” në terren

Mehmet Shehu udhëheq rikonjicionin “antipuçist” në terren
Çrrënjosja e efektit të materialit të „puçistëve“


Kujtim Boriçi


SituataFillimi i vitit 1975 për ushtrinë shqiptare ishte një periudhë tensioni e gatishmërie luftarake. Tre prej drejtuesve kryesorë të ushtrisë, ministri Beqir Balluku, shefi i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë, Petrit Dume, ishin arrestuar e po përballeshin me hetime e tortura të pafund, për të shpjeguar “veprimtarinë e tyre armiqësore” në dëm të ushtrisë e vendit. Njëkohësisht, dhjetëra oficerë madhorë ishin çmobilizuar e po jepnin llogari para partisë për pjesëmarrjen direkte apo indirekte të tyre në hartimin e “Tezave të zeza” , si bashkëpunëtorë të Beqir Ballukut e “puçistëve” të tjerë, procedurë që do të çonte në arrestimin apo internimin e shumë prej tyre. Ndërsa në funksionet drejtuese që nga Ministria e Mbrojtjes që u mor në dorë nga Mehmet Shehu, drejtoritë e në korpuse ishin vendosur njerëz të rinj. “Ishte një situatë tepër e vështirë, nga njëra anë mbizotëronte frika e pasiguria në shumë kuadro madhorë se në çdo çast mund ta shihnin veten si bashkëpunëtorë të “puçistëve”, por dhe për faktin se nga Enveri e partia ishte vënë detyrë urgjente para nesh që të hartohej plani operativo-strategjik i Mbrojtjes së vendit, mbështetur në tezat e Këshillit të Mbrojtjes e në kundërshtim me çdo insinuatë apo pasojë që mund të ishte materializuar në planëzimin luftarak ekzistues, si pasojë e efektit të “Materialit të zi” të Beqir Ballukut e bashkëpunëtorëve të tij”, -tregon për gazetën Veli Llakaj, kreu i sapoemëruar i Shtabit të Përgjithshëm, përgjegjësi kryesor në ushtri për luftën “antipuçiste” në fushën e mbrojtjes. Urdhri i Mehmetit. Veli Llakaj tregon se një paradite e thërret në zyrën e tij Mehmet Shehu dhe i kërkon që t’i raportoj se çfarë kishin planëzuar dhe ku ishin me nisjen e punës për përgatitjen e planit operativo-strategjik të mbrojtjes. “I raportova shkurtimisht, më dëgjoi me vëmendje duke shprehur miratim me lëvizje të kokës, ndërsa më pas nisi të më japë detyrën“, -kujton për gazetën Llakaj. Pas ekspozesë së bërë, sipas dokumenteve të kohës dhe shënimeve të Llakajt, Mehmet Shehu ka dhënë këtë detyrë: “Është punuar mirë në fillim, por është dhe shumë për të bërë, pasi hartimi i planit operativo-strategjik të mbrojtjes është një punë me përgjegjësi, duhet bërë shpejt për të përballuar me sukses çdo situatë në fushën e mbrojtjes, në njësi e reparte, veçanërisht në këtë situatë kur vigjilenca e partisë zbuloi dhe po godet ashpër „Tezat e zeza“ dhe personat përgjegjës për këtë veprimtari në kundërshtim me vijën e partisë dhe interesat e mbrojtjes së vendit. Shpejt duhet të nisni rikonjicionin në terren!“. E gjeti me vend dhe urdhëroi, -shton ish-shefi i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Llakaj, - që puna në terren të nisë në rrugëkalimin që ishte bërë dhe në rikonjicionin e vitit 1967-1968, duke shtuar njëkohësisht dhe emrat e funksionarëve ushtarakë të lartë të ministrisë që do të merrnin pjesë në realizimin e kësaj detyre. Në shënimet e mbajtura në atë kohë dhe të ruajtura me kujdes nga Llakaj, shkruhet: “Mora detyrën nga ministri i Mbrojtjes, Mehmet Shehu, për nisjen e rikonjicionit, detyrë që është tepër e vështirë e mbi të gjitha, me përgjegjësi pas situatës që po kalon ushtria dhe vendi pas zbulimit e denoncimit e dënimit që po u bëhet disa kuadrove madhorë të ushtrisë për situatën, por duke e njohur terrenin konkret ku do të punonim, sikur gjeta një shtysë tjetër për realizimin e detyrës me sukses!“Ndërsa Mehmet Shehu, pas dhënies së detyrës, i ka komunikuar Llakajt se detyra është vënë direkt nga komandanti i përgjithshëm, e se në çdo hap e në çdo vend, do të jetë vetë ai (Mehmeti) në krye të rikonjicionit. Mehmeti në krye të rikonjicionitPas konsultës Shehu-Llakaj e detyrës së vënë për hapat në terren kundër “Tezave të zeza”, u përcaktuan personat që do të merrnin pjesë në rikonjicionin për hartimin e planit operativo-strategjik të mbrojtjes, që ishte gjithashtu një dokument tepër sekret. Ndonëse urdhri dhe përbërja e ekipit të rikonjicionit që do të drejtohej nga unë ishte i përcaktuar, ai (rikonjicioni) u udhëhoq në çdo etapë e në çdo vend nga Mehmet Shehu, në të gjithë territorin e Shqipërisë, si për drejtimet tokësore, bregdetare, ashtu dhe zonat e desantimit ajror. Në këtë rikonjicion, sipas dokumenteve të kohës së arkivës së Ministrisë së Mbrojtjes dhe sipas pohimeve të ish-shefit të Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë, Veli Llakaj, morën pjesë Mehmet Shehu, ministër i Mbrojtjes Popullore; Veli Llakaj, shef i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë; Hajrulla Muhametaj, drejtor operativ i ushtrisë; Bajram Mane, zëvendësdrejtor operativ; Oficeri i drejtimit përkatës për çdo korpus. Përveç këtyre personave të ngarkuar nga ministria, nga njësitë merrnin pjesë komandanti, komisari, shefi i shtabit te korpusit, komandanti, komisari, shefi i shtabit të brigadës përkatëse. Rikonjicioni, sipas Llakajt, u krye i sforcuar, me një ngarkesë më shumë se 10-12 orë punë në dite, por me shumë kujdes në përcaktimin e detyrave konkrete luftarake. Terreni, shton më tej ai, u shkel me këmbë në ato drejtim, ku kishim kaluar dikur në vitin 1967-1968. Llakaj, edhe pas më shumë se tri dekadash, kujton me hollësi atë kohë intensive pune, veçanërisht impenjimin e kuadrove që punuan për këtë detyrë, duke veçuar mes tyre një ndër më të rinjtë, Bajram Manen. “Dua të veçoj punën organizuese dhe drejtuese të zëvendësdrejtorit operativ Bajram Mane, i cili mundi të përballoj një ngarkesë të madhe me të gjithë oficerët e drejtimit të shtabit të Përgjithshëm, por kalemi me majë të hollë i tij nuk pushonte as ditë, as natë. Po kështu nga oficerët e drejtimit do të veçoja Serjane Halilin jo vetëm për drejtimin e tij, por dhe punën për një kohë të gjatë pranë Mehmet Shehut, i cili i jepte dorën e fundit planit operativo-strategjik të mbrojtjes”, -shton Llakaj. Shkelja e terrenit, pëllëmbë për pëllëmbë, nën drejtimin e Mehmet ShehutKursi për organizimin e ri të mbrojtjes së vendit, në kundërshtim me frymën që kërkohej në “Tezat e zeza”, kujton ish-shefi i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë, Veli Llakaj, që në fillimet e hartimit të planit operativo-strategjik, bëri që të preknim pëllëmbë për pëllëmbë të gjithë territorin përkatës, të hidhnim në harta objekte e të ideonim e fiksonim detyrën luftarake të njësive e reparteve, aftësitë e tyre në përputhje me terrenin dhe armikun që prisnin përballë në situatën luftarake. Në çdo hap kujtojnë ushtarakët që realizuan këtë detyrë, si në anën teorike, por dhe në shkeljen e të gjithë terrenit, ishte ndihma dhe prezenca fizike e Mehmet Shehut. Kështu, rikonjkicioni dhe “shtegtimi” i punës për ushtarakët madhorë niste në Durrës me zonat e objektet Shahinaj, Jeshilore, Shinovlash, Porto Romano, Currila, Vila e Zogut, lartësia 178, Arapaj, Shkallnuer, Shkëmbi i Kavajës, Mali i Robit, Kepi i Lagjit, Mali i Zebit, lartësia 190, Kryevidh, lartësia 180, Spille, lartësia 136, Hasdushku, lartësia 130, Vila lartësia 105. Në Lushnjë me Thanasaj, lartësia 218, Matrjan, Sulzotaj, Shemtepremte, Gërmenj i vogël, lartësia 116, Grabian, lartësia 184, Gradisht, Guri i Gomares lartësia 194. Në Fier me Ardenicë lartësia 211, Vajkan, lartësia 174, Margelliç, lartësia 321, Radostinë, Pojan, shtyllas, lartësia 168, Mbyet, Ligovun Peshtan lartësia 258, Frakull e Madhe lartësia 234. Në Vlorë me Mifol, Cipllakë, lartësia 253, Cerkovinë, lartësia 114, Bunavi, Llakatund, lartësia 222, Babicë e vogël, lartësia 163, lartësia 176, Kaninë, lartësia 382, Mali i Sturos, lartësia 736, Shushicë, lartësia 942, Rradhimë lartësia 166, Pashaliman, Karaburun, Mali i qytetit, lartësia 331, mali i Ravenës, Maja e Flamurit, lartësia 826, mali i Bitrit, lartësia 637, Mali i Hilqes, lartësia 732, Kepi i Gjuzës, Llogara, lartësia 972, Palas, Dhërmi, Mali i Pandajlimonit lartësia 540, Kasha, lartësia 165, Vuno lartësia 174, Himar, Pilur, Palermo, Mali i virrit, lartësia 540, mali i Kolezës, lartësia 552. Në Sarandë me Qeparo, Borsh, Piqeras Sasaj, lartësia 712, Lukovë, mali i Lavanit lartësia 953, Nivicë- Bubar, lartësia 801, Kepi i Qefalit lartësia 140, Cukë, lartësia 238, Lekuras, lartësia 169, lrtësia 188, Ksamil, Kodra e Bajames, lartësia 144, Butrint, Kepi i Stillos. mli i Korotitit, lartësia 201, Mali i Miles, lartësia1 824, Konispol, Qafë-Bode, mali i Shëndëllisë, lartësia 1 079, Markat, Jangjar, Karroq, Zminecë, Grazhdan, mali i Shendenikut, lartësia 1 618, mali i Stugarës, lartësia 1 759, Leshnicë, mli Druganë lartësia 842, Mesapotam, Lefterhor etj. . Mehmeti:”Sazani, fortifikata e parë e mbrojtje kundër armiqve!”Një nga specialistët më të rinj e më të aftë të ushtrisë në atë kohë, një prej katër ushtarakëve të ngarkuar nga Mehmet Shehu për hartimin planit të ri operativo-strategji, Bajram Mane, që më vonë do të bëhej zëvendësministër i Mbrojtjes, tregon se ato ditë të ngarkuara me punë, tension maksimal e përgjegjësi, u përballuan me sukses falë punës në grup si dhe përkushtimit të komandantëve të njësive ku bëhej rikonjicioni në terren në funksion të hartimit të planit të ri operativo-strategjik. “Por gjatë gjithë punës, si në anën tekstuale e atë të shkeljes së terrenit, ne patëm pranë përkujdesjen dhe ndihmën e Mehmet Shehut, si një specialist i aftë dhe kompetent në fushën e mbrojtjes“, - pohon për „Shekullin“ Bajram Mane. Teksa Veli Llakaj, në funksionin e shefit të Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë dhe përgjegjësit direkt për hartimin e planit të ri të mbrojtjes së vendit, nga ajo punë e fillimvitit 1975, veçon mes të tjerave ushtarakun e ri, Mane. Ky i fundit tregon detaje interesante të kontaktit të punës e marrëdhënieve të tyre me Mehmetin në realizimin e detyrës. Një nga këto momente, mes shumë të tjerave, -tregon Mane, -është ai i punës në ishullin e Sazanit. “Në ishull shkuam së bashku me Mehmet Shehun ishte dhe Veliu e Mendu Backa, e para se të nisnim punën për të cilën kishim vajtur, Mehmeti u informua me hollësi nga komandanti ishullit, Sazan Muho, rreth gatishmërisë e problemeve që kishin objektivat, duke dhënë dhe porosi e detyra konkrete për situatën, ndërsa më pas si grup u ngjitëm në pikën e vrojtimit”, - kujton Bajram Mane. Mbaj mend, -shton më tej Mane, -interesin që tregoi Mehmeti për ishullin e Sazanit, si pikë e rëndësishme strategjike për mbrojtjen e rajonit. Veçanërisht interesi dhe obligimi i Mehmet Shehut ishte fortifikimi i ishullit me të gjithë elementët përbërës të tij. “Ishulli i Sazanit do të jetë një kala e pakalueshme nga çdo armik e koalicion armiqsh që do të synojnë vendin tonë, ndaj ne duhet të kemi një fortifikim modern, të qëndrueshëm e asgjësues përballë çdo vale agresioni. Në të vërtetë, në këtë pikë strategjike ishte punuar jo pak dhe shumë më tepër u punua në vazhdim, si për fortifikimin, ashtu dhe për të gjithë elementët e gatishmërisë në funksion të mbrojtjes. Pas mbarimit të punës në ishullin e Sazanit, kujton Mane, puna vazhdoi në Levan të Fierit, ku grupit të Ministrisë së Mbrojtjes iu bashkangjit edhe komandanti i divizionit. Nesër do të lexoni:-Si ka ndikuar klima politike ndërkombëtare në ndryshimet e strukturës së ushtrisë shqiptare. -Hartimi dhe ndërtimi i strukturës mbrojtëse pas dënimit të grupit “puçist” në ushtri. -Si u arrit që për 6 orë të vishej ushtar e të armatosej i gjithë populli.