Mehmet Shehu: Te denohen diversantet ideologjik Fadil Paçrami e Todi Lubonja

Shehu: Të dënohen diversantët ideologjikë Fadil Paçrami e Lubonja
Largimin e “armiqve” të Partisë kryeministri e konsideroi domosdoshmëri për shëndoshjen e saj

Fatos Veliu
Një mllef i jashtëzakonshëm i Mehmet Shehut ndaj Todi Lubonjës dhe Fadil Paçramit në plenumin e qershorit të vitit 1973. Ai në diskutimin e tij të filluar në orën 16:30 të ditës së dytë të punimeve, pasi bëri një përshkrim të gjerë të punës së Partisë në kulturë dhe propagandë, nuk ngurroi të bëjë vërejtjet profesionale ndaj veprave të shkrimtarëve të asaj kohe, të cilët udhëzoheshin si përçues të vijës së partisë.
Pas këtij paradoksi, ku kryeministri i gjithëpushtetshëm, i cili arriti të sugjerojë shkrimtarët edhe për personazhet dhe temat e veprave që do të zgjidhnin, pas rreth 30 minutash kaloi menjëherë në sulm mbi dy “heretikët” e shpallur nga Enver Hoxha si objekte që duhej të viktimizoheshin. Në këto momente, Mehmet Shehu, i cili kishte paralajmëruar se do të fliste për masën që do të propozonte për Paçramin dhe Lubonjën, u vërsul me të gjithë arsenalin e fjalorit më ekstrem që përbëhej gjuha shqipe. Akuzat më të rënda që mund të ishin në përdorim të politikanëve kryesorë të asaj kohe, u përdorën me zellin më të madh nga Mehmet Shehu, gjë që paralajmëronte se tashmë afati i njerëzve të kulturës dhe të rinisë ishte i paravendosur. Ai i quajti ata armiq të rrezikshëm, ideatorë të vijës borgjeze, të poshtër, njerëz që kishin dëmtuar qëllimisht punën e Partisë, rrufjanë politikë, diversantë ideologjikë, njerëz që kishin prezantuar vepra të helmatisura, njerëz që kishin qëllim të degjeneronin rininë etj., etj., shprehje të kësaj natyre me anë të të cilave, të thëna nga goja e Mehmet Shehut, u sigurua jo vetëm kryqëzimi absolut i dy njerëzve që deri në atë kohë kishin qenë epiqendra e propagandës politike, por edhe shkatërrimi total i tyre. Pas shumë e shumë akuzash të thëna në atë pasdite të nxehtë nga kryeministri i shkumëzuar së fundmi ai dha edhe mendimin që pritej për dënimin e tyre.“Unë jam i mendimit, - vijoi ai- sikurse dhe shumë shokë, që për fajet dhe krimet e tyre ndaj vijës së partisë, Fadil Paçrami dhe Todi Lubonja, këta dy devijatorë të djathtë, diversantë ideologjikë, borgjezë dhe revizionistë, jo vetëm që duhet të përjashtohen nga radhët e Komitetit Qendror të Partisë, por duhen flakur edhe jashtë radhëve të partisë. Në këtë mënyrë partia mbetet e pastër dhe do të forcohet dhe më shumë”.Gjithçka ka ndodhur plot 32 vjet më parë, kur Enver Hoxha nëpërmjet plenumit të katërt të PPSh-së, të zhvilluar në 26-28 qershor, vendosi të fillojë aksionin për “spastrimin” e radhëve të Partisë që ai drejtonte. Pikërisht procesverbali i asaj mbledhjeje të mbetur deri tani në mister, po botohet në vazhdim të këtij cikli botimesh të gazetës “Panorama”. Kryeministri u drejtohet Paçramit dhe Lubonjës me nofkën “Armiq”Në këtë plenum ne dëgjuam edhe diskutimin e Fadil Paçramit dhe të Todi Lubonjës, të cilët folën në lidhje me përgjegjësinë e tyre për fajet për të cilat akuzohen, qoftë në raportin që mbajti shoku Enver, ashtu edhe nga diskutimet e shokëve të tjerë.Në mbledhjet e plenumit të Komitetit Qendror të Partisë, gjatë mëse 30 vjetëve të jetës së saj, ne kemi dëgjuar të flasin shumë armiq të partisë, që kanë qenë anëtarë të Komitetit Qendror si, Fadil Paçrami e Todi Lubonja, për të dhënë llogari për fajet e tyre si armiq të partisë. Por, diskutimi i Fadil Paçramit e Todi Lubonjës, sipas mendimit tim, megjithëse kanë të njëjtën natyrë në përmbajtje, sikurse diskutimet e armiqve të tjerë të partisë që janë përjashtuar nga radhët e udhëheqjes dhe nga radhët e partisë gjer më sot, kanë qenë nga më të ulëtat dhe nga më armiqësoret.
* * * Unë nuk e ndaj Todi Lubonjën nga Fadil Paçrami, por i vë që të dy në të njëjtën kategori. Ata që të dy janë revizionistë të regjur dhe armiq të rafinuar të partisë. Këtë e kanë provuar jo vetëm me veprimtarinë e tyre në funksionet e partisë që kanë mbajtur, por edhe me vetë diskutimet e tyre sot në këtë plenum.Paçrami na ka dhënë drama të “helmatisura” Fadil Paçrami ka luajtur rolin e personazhit më negativ në letërsinë dhe artin tonë të realizmit socialist, jo vetëm me dramat e tij të helmatisura në pikëpamje ideologjike dhe mediokre, në pikëpamje artistike, por edhe me veprimtarinë e tij konkrete si sekretar i Komitetit të Partisë së rrethit të Tiranës, duke u bërë zëdhënësi kryesor i ideologjisë borgjeze dhe revizioniste në letërsi dhe art. Todi Lubonja ka qenë rrufjan politikTodi Lubonja, nga ana e tij, ka luajtur rolin e përçuesit dhe të zbatuesit të ideologjisë borgjeze dhe revizioniste si në drejtim të sektorit të kulturës, ashtu dhe në drejtim të rinisë.Sipas pikëpamjes sime këta nuk janë viktima të presionit të ideologjisë borgjeze dhe revizioniste, por janë zëdhënës të ndërgjegjshëm dhe zbatues konsekuentë të kësaj ideologjie. Ata çdo gjë e kanë bërë me ndërgjegje e bindje të plotë si revizionistë e armiq të partisë dhe me qëllime të caktuara prej kohësh. Këta janë tamam rrufjanë politikë dhe diversantë ideologjikë. Veprimtaria e tyre armiqësore nuk ka filluar vetëm këto dy vitet e fundit, por atë duhet ta kërkojmë akoma më përpara. Ata në këto vitet e fundit e intensifikuan veprimtarinë e tyre, të inkurajuar edhe nga rrethanat objektive të jashtme, duke u hedhur në sulm të hapur kundër vijës së partisë, duke shfrytëzuar mundësitë legale që u jepnin funksionet me të cilat kanë qenë ngarkuar dhe duke pasur për objekt kryesisht dy sektorët më delikatë të shoqërisë sonë, inteligjencën artistike dhe rininë.Qëllimi i dy diversantëve ideologjikë ka qenë të çorodisnin rininëAta kanë menduar se pikëpamjet e tyre borgjeze, revizioniste dhe reaksionare, të veshura me petkun e realizmit socialist, të “novatorizmit”, të “përparimtares” etj., do të mund të çorodisnin inteligjencën artistike dhe rininë, me qëllim që, gradualisht t’i kanalizonin ato në rrugën antiparti dhe antipushtet, për të krijuar bazën e tyre shoqërore për përmbysjen finale të diktaturës së proletariatit, likuidimin e partisë, likuidimin e socializmit, restaurimin e kapitalizmit, të maskuar me format e përshtatshme revizioniste. Kjo ka qenë vija e tyre, ky është fakti dhe jo ato përralla mizerabël, që u përpoqën të na servirnin këtu sot, për të na hedhur hi syve dhe për të shpëtuar nga përgjegjësia.
* * * Me diskutimin e tyre mizerabël dhe të poshtër ata kanë ofenduar Komitetin Qendror të Partisë. Fadil Paçrami nuk pranoi në fakt asnjë gabim dhe asnjë faj, të gjithë fajin ia hodhi vijës së partisë dhe ai na paska qenë përpjekur për të zbatuar drejt këtë vijë! Edhe kur u vu me shpatulla për muri nga pyetjet e shokëve, të revoltuar me të drejtë, ai u përpoq t’i minimizonte faktet, u përpoq të luate rolin e ulët të aktorit mediokër, si ato rolet bajate në dramat e tij, për të na bindur se nuk ka punuar me ndërgjegje kundër partisë. Todi Lubonja, në fillim përdori pompën demagogjike për të na gënjyer se, gjoja bëri autokritikë të sinqertë. Por, kjo demagogji e tij u bë pluhur menjëherë që nga pyetjet e para të shokëve të revoltuar, me të drejtë.Që të dy këta revizionistë dhe deviatorë kanë të njëjtën vijë politike dhe ideologjike. Ata kësaj vije sigurisht që së shpejti do t’i shtonin edhe anën organizative të saj, megjithëse shenjat e para të një koordinimi dhe veprimi antiparti midis tyre, gjithashtu edhe me disa njerëz të tyre, janë dukur që kohët e fundit. Por, partia jonë ka parë shumë armiq të tjerë deri më sot si, Fadil Paçramin dhe Todi Lubonjën, dhe askush nuk ia ka hedhur dot deri më sot asaj. Kurrë nuk ia ka ngrënë dot qeni shkopin! Shoshës së partisë, që është kritika dhe autokritika marksiste-leniniste dhe lufta klasore e mprehtë, nuk i shpëton asnjë diversant ideologjik, asnjë armik. Dhe, ja, tek na nxori sot në shesh kjo luftë e mprehtë këta dy diversantë ideologjikë në udhëheqjen e partisë
* * * Këta diversionistë të borgjezisë dhe të revizionizmit në udhëheqjen tonë, në sajë të vigjilencës së mprehtë të partisë dhe të besnikërisë së kuadrove dhe të masave ndaj vijës së partisë, vërtet që e kanë dëmtuar rëndë vijën e partisë, por ata nuk kanë mundur dot me veprimtarinë e tyre minonjëse dhe infektonjëse, me metodat e tyre të mashtrimit, intrigës, grupazhit, spekulimit, propagandës dhe me të gjitha format e tjera të ulëta që kanë përdorur kundër nesh, nuk kanë mundur që të cenojnë dot gjënë më të shenjtë, që është uniteti në udhëheqjen e partisë dhe brenda partisë. Këta diversantë ideologjikë u kapën me “presh në dorë” nga vetë masat dhe kuadrot e shëndosha dhe nuk mundën dot që të bënin për vete, qoftë edhe një pjesë fare-fare të vogël nga inteligjenca dhe rinia, që kanë qenë e duhet të mbeten kurdoherë besnike të vendosura të vijës së partisë.Propozimi për dënimUnë jam i mendimit, sikurse dhe shumë shokë, që për fajet dhe krimet e tyre ndaj vijës së partisë, Fadil Paçrami dhe Todi Lubonja, këta dy devijatorë të djathtë, diversantë ideologjikë, borgjezë dhe revizionistë, jo vetëm që duhet të përjashtohen nga radhët e Komitetit Qendror të Partisë, por ata duhen flakur edhe jashtë radhëve të partisë. Në këtë mënyrë, partia mbetet e pastër dhe do të forcohet akoma dhe më shumë.Në ofensivë edhe kundër kuadrit të rinisë, Agim MerosPër sa i përket shokut Agim Mero, ne e dëgjuam me vëmendje autokritikën e tij. Mua më duket që, autokritika e tij në këtë plenum ka qenë e mirë. Rëndësi vendimtare në këtë çështje ka sinqeriteti karshi partisë.Shoku Agim Mero ka gabuar rëndë, mbi të rëndojnë faje të rënda, sepse kur ka qenë sekretar i parë i Komitetit Qendror të Rinisë ka shtrembëruar keq vijën e partisë në rini, duke sjellë shthurjen organizative në të gjithë organizatën e rinisë dhe çoroditje ideologjike, sidomos në rininë e qytetit, veçanërisht në rininë studentore, ka qenë shok i ngushtë i Todi Lubonjës dhe këto shtrembërime të vijës së partisë në rini me karakter liberalist janë edhe si efekt i bashkëpunimit midis shokut Agim dhe Todi Lubonjës, ku ai e përdorte Todi Lubonjën si këshilldhënës për çështjet e rinisë.Agim Mero: Jo në një thes me Todin dhe FadilinMegjithatë, shoku Agim Mero, sipas mendimit tim, nuk duhet futur në një thes me Todi Lubonjën dhe Fadil Paçramin, sepse ai ka bërë autokritikë të mirë, e ka ndjerë thellë fajin dhe përgjegjësinë e tij e tash po punon mirë. Natyrisht, nuk mjafton vetëm autokritika. Autokritika duhet të vihet në jetë. Ne duhet t’i japim dorën shokut Agim, partia duhet t’i japë dorën si mëma fëmijës që ka gabuar rëndë e që kërkon të shërohet dhe pastaj çdo gjë do të varet vetëm nga ai, nga Agimi. I takon vetëm atij t’ia shpërblejë partisë me punë dhe ndërgjegje.Masa për Meron Duke marrë parasysh të gjitha këto unë mendoj se, do të mjaftonte një masë me karakter edukativ për shokun Agim Mero, masa e “vërejtjes me shënim në kartën e regjistrimit”, dhe kjo masë të vlejë si paralajmërim i fundit për të, në mënyrë që, ai të mos shkelë më kurrë në dërrasë të kalbur ideologjike dhe të mbetet gjithmonë besnik i partisë.Lubonja dhe Paçrami të dënohenNga veprimtaria minuese dhe antiparti e Fadil Paçramit dhe Todi Lubonjës, të gjithë, pa përjashtim, duhet të nxjerrim konkluzione që të na vlejnë në punën edhe në jetën tonë si revolucionarë; veçanërisht duhet të nxjerrë konkluzione Komiteti i Partisë i Rrethit të Tiranës, sektorët e propagandës së aparatit të Komitetit Qendror të Partisë, Komiteti Qendror i Rinisë dhe Ministria e Arsimit dhe e Kulturës...

Mehmet Shehu: Armiqtë e socializmit nesër do të na godasin
Për të përballuar me sukses rrethimin e bllokadën, ne duhet të jemi kurdoherë sulmues, çdo kolektiv, çdo individ, të sulmojmë frontalisht në të gjitha fushat e jetës, në fushën ideologjike, ekonomike, ushtarake, kulturore, apo në fushat e tjera. Prandaj, që të mendojmë, të punojmë, të luftojmë e të jetojmë si revolucionarë, duhet më parë të mendojmë, të punojmë, të luftojmë e të jetojmë si në rrethim e në bllokadë, dhe jo me fjalë, por me vepra, se jemi e vetmja kështjellë socialiste në Evropë, e armiqtë na kanë rrethuar e po na bombardojnë, sot me bomba me sheqer, por nesër medoemos me bomba të vërteta.Mbajtja ndezur e këtij zjarri revolucionar, që ka shpërthyer mbi bazën e fjalimeve të kohëve të fundit të shokut Enver dhe që do të buçasë akoma më shumë pas punimeve të këtij plenumi, është detyra jonë më imediate dhe e përhershme. Kryerja e detyrave me ndërgjegje komuniste dhe disiplinë proletare, do të jetë treguesi kryesor për shkallën e aftësisë sonë si udhëheqës, si parti e si shtet, manifestimi më i qartë se sa e si e kuptojmë ne rrethimin imperialisto-revizionist dhe bllokadën dhe sa e si e kryejmë detyrën tonë të lartë në këto rrethana historike.

Mehmet Shehu kërkoi falje që nuk ishte i ashpër me Agim Meron
Çuditërisht për dënimin e Agim Meros, Enver Hoxha nuk ishte dakord me propozimin e Mehmet Shehut, i cili kërkoi që t’i jepej dorë, duke “mos e futur në një thes” me Paçramin dhe Lubonjën. Pas kësaj kur mbaruan diskutimet dhe pasi kishte folur edhe vetë Enver Hoxha, Shehu i shqetësuar që nuk kishte qenë në një mendje me Enverin u çua sërish për të rregulluar gabimin që kishte bërë, duke propozuar një masë tjetër për Agim Meron. Konkretisht ai u shpreh: Pas diskutimit tim dolën dhe shumë fakte të tjera që më parë nuk diheshin dhe që e rëndojnë akoma më shumë fajin e shokut Agim Mero. Prandaj, kur u shtrua çështja për të marrë vendimin në plenum, mbi masën që duhet marrë kundrejt shokut Agim Mero, unë e tërhoqa propozimin tim të mësipërm dhe votova për një masë më të rëndë: uljen e shokut Agim Mero, nga anëtar në kandidat të plenumit të Komitetit Qendror të Partisë.

neser do te lexoni
Fjala e mbylljes së Enver Hoxhës në 28 qershor 1973, pas përfundimit të të gjitha diskutimeve. Si i konsideroi ai diskutimet e njerëzve servilë të tij
Cilat ishin akuzat e reja që Hoxha kishte ruajtur për t’i plasur në atë sallë për momentet e fundit, para se të merrej vendimi për Fadil Paçramin dhe Todi Lubonjën

Mehmet Shehu: Edhe une kam gabime per kulturen

Për herë të parë, procesverbali sekret i plenumit IV

Mehmet Shehu në plenumin e ’73: Edhe unë kam gabime për kulturën
Pas akuzave për kulturën, kryeministri bën autokritikë që s’ka qenë ekstremist

Fatos Veliu
Ishte ora 16:30’ e datës 27 qershor të vitit 1973, kur filloi seanca e katërt e plenumit të posaçëm, i cili ishte mbledhur për të dënuar veprimtarinë antiparti në kulturë.
Pasi kishin folur në tre seancat e para, për dy ditë me radhë, që nga Enver Hoxha, Ramiz Alia, Hysni Kapo dhe deri te anëtari më i thjeshtë i atij plenumi, duke mos mbetur asnjë në hije, pikërisht ajo seancë e katërt filloi me diskutimin e njeriut të fuqishëm të asaj periudhe, Mehmet Shehun, që njihej jo vetëm si mbështetës i zellshëm i iniciativave të Enver Hoxhës, por edhe si një partizan i luftës së brendshme të partisë. Fillimi i diskutimit të tij e kishte kthyer atë sallë në një gjendje qetësie të padurueshme, por që dy personazheve që viktimizoheshin në atë mbledhje të jashtëzakonshme, Todi Lubonjës dhe Fadil Paçramit, u dukeshin sikur minutat po fluturonin me shpejtësi të paimagjinueshme. Kjo ndodhte se, që në fillim Mehmet Shehu e nisi fjalën e tij duke bërë jo vetëm një mbështetje absolute të fjalimit dhe të mendimit të Enver Hoxhës, se në parti kishte pasur probleme të qëllimshme për sa i përkiste çështjes së propagandës, por ai vazhdoi edhe më tej, duke e konsideruar çështjen të mbyllur vetëm me masa drastike ndaj njerëzve përgjegjës. Për një gjë të tillë ai deklaroi që në fillim të materialit se do të shprehej konkretisht në fund të diskutimit. Pas kësaj, kryeministri i frikshëm vazhdoi me aludime mbi shumëllojshmërinë e problemeve që ishin konstatuar kohët e fundit në punën e partisë dhe të shtetit në lidhje me ndërtimin e socializmit. Gjithçka që thuhej e aludohej në atë diskutim tepër ekstrem nga Mehmet Shehu duhet ta ketë vendosur në gjendje shumë alarmante organizmin e Paçramit dhe të Lubonjës, që nuk po kuptonin as vetë gjithë atë mllef që lëshohej ndaj tyre si ortek që shumëfishohej pambarimisht nga akuzat. Pikërisht atë moment, kur ish-kryeministri, që ashtu si shumë diskutantë të tjerë të atij plenumi më vonë do të bëhej viktima të atij mekanizmi që ndërtonin me aq zell, mbajti fjalimin e tij të ashpër, gazeta arrin ta bëjë publik për herë të parë, pas 32 vjetësh. Cilat ishin akuzat që Mehmet Shehu ngriti në lidhje me punën antiparti që ishte konstatuar deri në atë moment. Cili ishte qëllimi i keqdashësve të asaj situate dhe pse duhej me patjetër të dënoheshin ata. Cilat ishin aludimet që ai i bënte situatës së përgjithshme të shtetit dhe përse e fajësonte veten. Ku konsistonte autokritika që ai bëri para atij plenumi, i cili po kryqëzonte viktimat e para në lidhje me situatën e krijuar. Pikërisht këto pjesë të atij fjalimi po zbardhen në shkrimin e mëposhtëm të këtij numri. Seanca e katërtPasdite, ora 16:30’ e datës 27.6.1973)Shoku Mehmet Shehu, anëtar i Byrosë Politike të KQ të PPSH dhe kryetar i Këshillit të Ministrave të RPSH. Fjala e Mehmet Shehut fillon me vlerësimin e raportit të HoxhësRaporti që mbajti këtu shoku Enver në emër të Byrosë Politike, me të cilin unë jam plotësisht dakord, është me të vërtetë i një rëndësie të veçantë, sepse duke prekur çështje nga më kardinalet për vijën e partisë dhe i mbajtur në kohën e duhur ai përbën në vetvete një mësim të madh marksist-leninist, që i jep hov e zjarr shpirtit e zemrës, punës e qëndrimit të komunistëve, kuadrove, organeve e aparateve dhe gjithë masave punonjëse, për thellimin e mëtejshëm të revolucionarizimit të jetës së vendit, në luftën klasore intensive kundër ideologjisë borgjeze e revizioniste.Që nga themelimi i saj, partia vazhdimisht u ka bërë thirrje komunistëve për vigjilencë revolucionare të mprehtë kundër çdo veprimtarie apo influence armiqësore në radhët tona dhe për luftë klasore konsekuente në frontin ideologjik. . . .Bën thirrje për ashpërsim të luftës së klasave... Ne jemi të ndërgjegjshëm se lufta jonë s’është e zakonshme, por është luftë revolucionare e gjatë në rrethim e bllokadë. Shqipëria socialiste është shembull revolucionar unik në historinë e njerëzimit dhe të revolucionit botëror. Detyra jonë është të vazhdojmë sulmin e marshimin historik dhe të sigurojmë përjetësimin e socializmit, e pastaj të komunizmit në vendin tonë. Por bashkë me sukseset e fitoret, që përbëjnë karakteristikën dalluese të gjendjes sonë, ne kemi edhe dobësitë e të metat tona në punë e në jetë. Kjo është e natyrshme. Objektivi i punimeve të këtij plenumi nuk është analiza e sukseseve, por analiza e dobësive dhe të metave tona. Kjo nuk do të thotë aspak se ne, duke analizuar të metat dhe gabimet, nënvlerësojmë sukseset, errësojmë gjendjen. . . . Paçramin dhe Lubonjën i konsideron të pandreqshëm. . . Në zbatimin e vijës gjithmonë të drejtë të partisë, në mjaft raste ka pasur edhe shkelje e shtrembërime. Madje nga disa persona të caktuar e bartës të ndërgjegjshëm të ideologjisë borgjeze e revizioniste, liberalë gjer në palcë e oportunistë të zellshëm, këto vjetët e fundit është mundur edhe të punohet sistematikisht kundër vijës së partisë. Por do të ishte krejt gabim të mendohej se vetëm tash partia po zgjohet për të kuptuar dhe luftuar shfaqjet e liberalizmit.
***E kjo punë e partisë ka zënë vend. Prandaj me të ngritur zërin partia nëpërmjet fjalimeve të shokut Enver, veçanërisht në fjalimin e 15 marsit, u ngritën në këmbë gjithë komunistët, kuadrot dhe masat, për të dënuar shfaqjet e liberalizmit jo vetëm tek të tjerët, por edhe tek vetja, duke bërë përjashtim këtu ndonjë bartës i pandreqshëm i ideologjisë borgjeze e revizioniste si Fadil Paçrami e Todi Lubonja, për të cilët do shfaq mendimin nga fundi i diskutimit tim.Thekson për përmasat e shtrirjes së liberalizmitKonceptet dhe shfaqjet e liberalizmit borgjezo-revizionist zunë vend veçanërisht në radhët e inteligjencës artistike, pastaj edhe në radhët e rinisë studenteske e punëtore. Por do të ishte gabim që të mendohej se vetëm në këta dy sektorë ka pasur shfaqje të liberalizmit. Në art e letërsi shfaqjet e liberalizmit kanë qenë më të theksuara, po ashtu të theksuara kanë qenë edhe në radhët e rinisë; veçse konceptet dhe shfaqjet e liberalizmit kanë ekzistuar dhe ekzistojnë në të gjithë sektorët, pa përjashtim. Po të mohonim këtë, do të mohonim realitetin, do të mbyllnim sytë përpara rrezikut borgjezo-revizionist në sektorët e tjerë dhe kjo do ta dëmtonte shumë rëndë çështjen. Prandaj me të drejtë, në fjalimin e 15 marsit, shoku Enver propozoi që analiza për shfaqjet e liberalizmit të shtrihej në të gjithë sektorët dhe fushat e jetës sonë . . . .Pas shumë teorizimesh, Shehu flet për rrezikun e rrethimit revizionist. . . Ne shumë herë flasim për rrethimin, por këtë e kuptojmë ngushtë, në prizmin ushtarak, në praktikë nuk e kuptojmë gjerë e thellë, si duhet, rrethimin imperialisto-revizionist, bllokadën e presionit ideologjik të tyre.
***Po nuk e kuptuam këtë njëanshmëri në qëndrimin tonë dhe të largohemi përfundimisht prej kësaj metode metafizike e të përdorim plotësisht metodën dialektike, - po s’e kuptuam dhe po s’e bëmë këtë, atëherë patjetër që tani që shtrohet me të madhe lufta kundër liberalizmit, njerëzit mund edhe të kalojnë në anën tjetër: të ngrenë veshët burokratizmi dhe arbitrariteti, të harrohen metodat e bindjes dhe vija e masave. Në qoftë se nuk e bëjmë këtë, atëherë përsëri do krijohen situata të rrezikshme, herë nga njëra anë dhe herë nga tjetra. E këtë s’duhet ta lejojmë.Kryeministri flet për vjedhjet dhe kriminalitetin në shtetin që drejton me dorë të hekurt Vjedhjet këto tre vjetët e fundit janë në rritje, kriminaliteti në përgjithësi po rritet çdo vit. Në shumë raste është arritur në një gjendje kompromisi të heshtur në aparatet shtetërore dhe ekonomike midis vetë kuadrove, si dhe midis kuadrove dhe masës, shumë herë edhe brenda për brenda gjirit të masës, në dëm të shoqërisë, sipas konceptit mikroborgjez “mos më kritiko, që mos të të kritikoj”, në kurriz të interesit të përgjithshëm; ka zënë vend në jetën tonë edhe indiferentizmi. . .Autokritikat që Mehmet Shehu bën ndaj vetes... Për shfaqjet e burokratizmit e liberalizmit në organet shtetërore dhe ekonomike, një përgjegjësi të madhe mbaj unë si kryetar i Këshillit të Ministrave dhe si anëtar i Byrosë Politike. Duke e shqyrtuar punën time në funksionin e kryetarit të Këshillit të Ministrave, unë arrij në konkluzionin që, megjithëse kam luftuar me sa kam mundur si kundër burokratizmit apo konservatorizmit, ashtu dhe kundër liberalizmit, apo shfaqjeve të tjera të dëmshme në organet shtetërore dhe ekonomike për punën edukative ideologjike që ata duhet të bëjnë me vartësit dhe veçanërisht me masat, në mënyrë që të gjithë, jo me fjalë por konkretisht, t’i shohin çështjet me të vërtetë në prizmin politik, dhe nuk kam insistuar sa duhet për zbatimin e ligjshmërisë socialiste nga organet që drejtoj, etj.
***Edhe për çështjet e kulturës unë duhej të preokupohesha më shumë, sepse organet shtetërore kanë për detyrë që të drejtojnë jo vetëm arsimin, por edhe kulturën, njëlloj si gjithë sektorët e tjerë. Unë i premtoj plenumit se do të përpiqem që detyrat t’i kryej më mirë në të ardhmen.Premton për masa drastike në përmirësim të gjendjesKëshilli i Ministrave po merr disa masa konkrete për të luftuar efektivisht shfaqjet e liberalizmit në radhët e organeve shtetërore dhe në aktivitetin tonë ekonomik, arsimor, etj. Do luftojmë për përmirësimin e vazhdueshëm të metodës e stilit në punë e në drejtim; do përpiqemi dhe duhet të kërkojmë forma më të përshtatshme për të organizuar veçanërisht kontrollin e zbatimit të detyrave, d.m.th. kontrollin shtetëror të gjithanshëm... .Ish-kryeministri ndalet te puna ideologjikeDuhet të jetojmë intensivisht edhe me problemet ideologjike, madje me prioritete. Komiteti i partisë i rrethit duhet ta udhëheqë komitetin ekzekutiv dhe ekonominë, por jo ta zëvendësojë komitetin ekzekutiv. Kompetencat që i janë dhënë komitetit ekzekutiv ky duhet t’i zbatojë dhe komiteti i partisë jo të merret me punë direkte të pushtetit, por të sigurojë udhëheqjen e përgjithshme dhe jo udhëheqjen konkrete, sepse udhëheqjen konkrete duhet ta bëjnë organet përkatëse shtetërore dhe ekonomike. ***Organet dhe organizatat e partisë duhet të merren më tepër me njerëzit sesa të merren me makinat; të merren, p.sh. më parë me traktoristin për ta edukuar e për të rritur te ai ndjenjën e përgjegjësisë, ndërgjegjen, pastaj të merren me traktorin. Kurse shumë herë ndodh e kundërta, me gjithë insistimet e vazhdueshme të Komitetit Qendror.Pse ndodh kjo? Ndodh se është më vështirë të merresh me edukimin ideologjik të njerëzve, sesa me çështje konkrete të vogla.Duhet mbajtur parasysh më mirë porosia e Leninit që thotë: “…duhen ndarë në një mënyrë shumë të saktë funksionet e partisë (edhe të KQ të saj) dhe të pushtetit…duhet të rritet përgjegjësia dhe pavarësia e funksionarëve të pushtetit dhe e institucioneve të pushtetit, kurse partisë t’i lihet drejtimi i përgjithshëm i punës së të gjitha organeve të pushtetit së bashku, pa ndërhyrjen e tanishme shumë të dendur, jo të rregullt, që shpeshherë ka të bëjë me çështje të vogla” (Lenin, veprat, bot. shqip, vol. 33, f. 276). Në këtë drejtim, më duket, duhet të kemi kujdes më tepër, për të përmirësuar metodën e stilin e punës së organeve dhe organizatave të partisë.Situata në art e kulturëMe këtë rast, do të dëshiroja të them edhe unë disa mendime në lidhje me shfaqjet e ideologjisë borgjeze e revizioniste në sektorin e artit e të letërsisë.Te gjithë jemi të një mendjeje se tashmë ne kemi krijuar artin e letërsinë tonë socialiste, sipas metodës së realizmit socialist. Sukseset kanë qenë të mëdha në këtë drejtim. Megjithatë, sektori i artit e letërsisë ka qenë më i ndjeshëm se çdo sektor tjetër nga presioni i ideologjisë borgjeze dhe revizioniste. Nga vetë natyra e punës së njerëzve në këtë sektor, disa elementë të paformuar mirë ideologjikisht, sidomos të rinj, por edhe të vjetër, kanë qenë të predispozuar për t’u bërë bartës të ideologjisë borgjeze e revizioniste.***Prirjet e ndryshme ideoestetike të gabuara, që duken në sektorin e letërsisë dhe të artit, u analizuan thellë në raportin që mbajti shoku Enver. Eshtë e qartë se në radhët e shkrimtarëve dhe artistëve ka një konfuzion ideologjik për shumë çështje të teorisë e praktikës të artit të realizmit socialist. . . .Ndalet në detajet e zhvillimit të letërsisë komuniste... Po t’i futesh pastaj leximit të romaneve dhe dramave do të gjesh mjaft shembuj ku edhe në rastin kur heroi pozitiv është vënë në qendër të veprës, ai paraqitet më tepër formalisht si hero pozitiv, sepse personaliteti dhe veprimi i tij dalin të zbehtë; ose kur lozet roli i heroit pozitiv në skenë, megjithëse në vepër heroi pozitiv mund të jetë në lartësinë e duhur, disa regjisorë, me qëllim të keq, e zbehin figurën dhe veprimin e tij duke vënë në këto role artistë mediokër, ndërsa artistët më të aftë i ngarkojnë me rolet negative. Më keq akoma paraqitet çështja për personazhet e thjeshta pozitive, që duhet të bashkëveprojnë dhe të mbështesin heroin e veprës, ose kur heroi pozitiv vepron i mbyllur në kafazin e skemës së autorit, i shkëputur nga masat, etj.Gjendja socialiste nuk duhet të paraqitet e zymtëTë gjitha këto janë qëndrime dhe veprime mohuese të rolit të heroit pozitiv dhe të personazheve pozitive, janë në kundërshtim flagrant me metodën e realizmit socialist, sepse shtrembërojnë realitetin e gjendjes sonë, e paraqesin gjendjen tonë të sotme të zymtë, anemike dhe pa perspektivë.Realizmi socialist kërkon një kuptim revolucionar dhe jo mikroborgjez për heroin pozitiv. Heroi pozitiv duhet të jetë ai që sundon romanin apo skenën, është përfaqësuesi pararojë i popullit, që i jep tonin revolucionar jetës e veprimit, që edukon masat me shembullin e tij të madh, që nxit optimizmin e masave dhe që hap perspektivën. Heroi pozitiv vërtet “krijohet” artistikisht nga shkrimtari, por ai duhet të dalë nga karakteret pozitive tipike të realitetit shqiptar dhe jo të skematizohet brenda katër mureve të zyrës nga imagjinata abstrakte e shkrimtarit.Aludohet se si duhet të jenë shkrimtarët komunistëNë radhët e shkrimtarëve ka një konfuzion sidomos për rolin e personazheve pozitive në veprat komike e satirike. Disa shkrimtarë të kësaj gjinie, me fjalë dhe me artikuj, pothuajse e mohojnë fare rolin e personazheve pozitive në veprat satirike, kurse në praktikë, në veprat që ata kanë shkruar gjer më sot, e mohojnë krejtësisht këtë rol. Sipas teorisë së tyre, që për mendimin tim është teori e gabuar dhe në kundërshtim me parimet e realizmit socialist, këta shkrimtarë në faqet e revistës “Nëntori” shkruajnë: “…do ishte absurde të mendohej, - thonë ata, - se në një vepër arti vetëm personazhi pozitiv është ai që do t’u dalë zot idealeve tona socialiste”. Sipas tyre, këto ideale socialiste nuk duhet të jetë personazhi pozitiv i veprës që duhet t’i mbrojë, por ato “i mbron si dritën e syve… vetë autori me qëndrimin e tij të prerë…” . . . .
***...Në qoftë se një shkrimtar përparimtar, në një vend kapitalist, shkruan një vepër komike a satirike dhe në të trajton, të themi, probleme të karakterit të kontradiktave antagoniste, për të demaskuar, me anën e satirës dhe të humorit, rendin kapitalist, ku jeton e punon dhe autori, atëherë mund të ndodhë që vepra të përmbajë vetëm personazhe negative dhe, duke u demaskuar këto personazhe negative me vetë veprimtarinë e tyre në vepër, shkrimtari ka goditur kështu, me veprën e tij satirike, vetë rendin kapitalist.Vijon nesër

Mehmet Shehu bën autokritikë për gabimet në kulturë
... Për shfaqjet e burokratizmit e liberalizmit në organet shtetërore dhe ekonomike, një përgjegjësi të madhe mbaj unë si kryetar i Këshillit të Ministrave dhe si anëtar i Byrosë Politike. Duke e shqyrtuar punën time në funksionin e kryetarit të Këshillit të Ministrave, unë arrij në konkluzionin që, megjithëse kam luftuar me sa kam mundur si kundër burokratizmit apo konservatorizmit, ashtu dhe kundër liberalizmit, apo shfaqjeve të tjera të dëmshme në organet shtetërore dhe ekonomike për punën edukative ideologjike, që ata duhet të bëjnë me vartësit dhe veçanërisht me masat, në mënyrë që të gjithë, jo me fjalë, por konkretisht, t’i shohin çështjet me të vërtetë në prizmin politik, dhe nuk kam insistuar sa duhet për zbatimin e ligjshmërisë socialiste nga organet që drejtoj, etj. Edhe për çështjet e kulturës unë duhej të preokupohesha më shumë, sepse organet shtetërore kanë për detyrë që të drejtojnë jo vetëm arsimin, por edhe kulturën, njëlloj si gjithë sektorët e tjerë. Unë i premtoj plenumit se do të përpiqem që detyrat t’i kryej më mirë në të ardhmen. Krahas punës organizative dhe punës edukative, ne do të vëmë në zbatim edhe masat përkatëse të ligjshmërisë socialiste, për të kombinuar masat bindëse me masat shtrënguese. Por në zbatimin e masave disiplinore e shtrënguese, do të duhet që organet shtetërore të gjejnë edhe mbështetjen e duhur nga organet dhe organizatat përkatëse të partisë dhe organizatat e masave, kur masat shtrënguese janë me vend dhe të ligjshme.

neser do te lexoni
Diskutimi i Mehmet Shehut në lidhje me problemin e burokratizimit dhe liberalizimit. Thirrja e tij publike për të dominuar në letërsi lufta e klasave
Aludimet e tij të çuditshme, kur urdhëronte shkrimtarët që të braktisnin temën e dashurisë te rinia dhe në vend të saj, të flisnin për dashurinë e partisë

Mehmet Shehu Lubonjes: Ti ke guxuar te akuzosh Thanas Nanon (Babai i Fatos Nanos)

Ngjarjet e plenumit të vitit ’73, që preu kokat e kulturës

Mehmet Shehu Lubonjës: Ti ke guxuar të akuzosh Thanas Nanon
Fakti që ai e kishte quajtur paraardhësin e tij në detyrë, konservator, iu përmend shpesh në plenum

Fatos Veliu
“Çfarë mendimi ka pasur shoku Todi për Thanas Nanon, të cilin e zëvendësoi”? Eshtë kjo një ndër dhjetëra pyetjet që iu bënë Todi Lubonjës në plenumin e katërt të Komitetit Qendror të Partisë së Punës, i mbledhur në qershorin e vitit 1973, posaçërisht për të diskutuar “sabotimin politik”, që ishte bërë në fushën e artit dhe kulturës.
Pas asaj pyetjeje provokuese, pa i dhënë kohë për t’u përgjigjur, Lubonja, siç kishte ndodhur për dy ditë me radhë që kur kishte filluar punimet ai plenum, ku përgjigjet në të shumtën e rasteve i jepnin të tjerë, edhe në atë rast që lidhej me pyetjen e bërë për paraardhësin e Lubonjës në detyrën e drejtorit të Përgjithshëm të RTV-së, Thanas Nanon, fjalën e mori vet kryeministri Mehmet Shehu. Ai për të plotësuar atë që pyeti Ramadan Xhangolli, shtoi akoma se Todi e kishte konsideruar Thanas Nanon konservator. Menjëherë, si për t’u munduar që të mbronte veten, fjalën e mori Todi, i cili siç ndodhte edhe në rastet e tjera të asaj natyre, pas shumë aludimesh përfundonte në konkluzionin e papranueshëm nga të tjerët. Gjithsesi, pasi ishte ndalur në shumë probleme të cilat mund t’u kujtoheshin fare rastësisht anëtarëve të atij plenumi, radha i kishte ardhur edhe problemeve të kuadrit, gjë për të cilat Todi akuzohej se kishte bërë karakteristikën e disave prej tyre. Pikërisht në këtë fazë, atij iu kërkua llogari për shprehjet që kishte thënë në lidhje me paraardhësin e tij në detyrë, Thanas Nanon. Çuditërisht Nanon e mori në mbrojtje vetë kryeministri i gjithëpushtetshëm i asaj kohe, Mehmet Shehu, i cili ironizoi Lubonjën duke i treguar se kishte thënë që Thanasi ishte konservator. Pastaj kishin vijuar në radhë probleme nga më të paimagjinueshmet, të cilat i shtroheshin plenumit si gabime të pafalshme të Todi Lubonjës dhe Fadil Paçramit. Në atë formë u ngritën çështje të tilla se, shoqëria e Todit me Agim Meron, madje edhe shëtitjet e lira të tyre, i bënin me qëllimin e vetëm që Lubonja të kishte ndikim te rinia. Jo vetëm kaq, por ata kishin pasur raste që kishin dalë kundër vendimeve të organizatave të rinisë kur ato kishin marrë masa ndaj anëtarëve të tyre. Ishin këto detajet e vazhdimit të punimeve të ditës së dytë të Plenumit IV të vitit 1973, i cili ishte mbledhur me porosi të veçantë të Enver Hoxhës, për të kryqëzuar njerëzit që deri atë ditë i kishte në krahun e djathtë të tij, për të paraprirë socializmin komunist me propagandë në drejtim të artit dhe të kulturës. Por, çfarë thanë konkretisht në pretendimet dhe pyetjet e tyre në mesditën e 17 qershorit ish- kolegët e Paçramit dhe Lubonjës, Sulë Baholli e Adil Çarçani, Mihallaq Ziçishti e Ramadan Xhangolli, Sadik Bocaj e Xhafer Spahiu, Hodo Kaso e Dashnor Mamaqi etj. Debatet dhe replikat që ai zhvilloi, qoftë me vetë Enver Hoxhën, po ashtu dhe me Hysni Kapon dhe Mehmet Shehun. Kush ishin përplasjet e mëdha të asaj mesdite, kur Lubonja ishte sfilitur mes provokimeve të stërholluara të ish-kolegëve, të cilët prej dy ditësh, që kur kishte nisur ai plenum, nuk ishin kursyer asnjë rast për ta shkatërruar. Aludimet e Agim Meros në lidhje me historinë e Festivalit të 11-të të këngës në RTV. Suksesi i atij festivali dhe çfarë i kishte thënë personalisht Todi Lubonja. Së fundmi, ndërhyrja e Enver Hoxhës, i cili e deklaroi të mbaruar seancën e tretë të atij plenumi, që i ishte kushtuar shtrenjtë Todi Lubonjës, duke lajmëruar njëkohësisht dhe seancën e katërt në orën 16:30 të asaj dite.Shoku Sulë Baholli: Pse ke bërë karakteristikë tjetër për kuadrot?Todi Lubonja: Nuk është e vërtetë se kam bërë tjetër, kam bërë shtojcë karakteristike për Emin Klosin në bazë të asaj që më thanë se kisha të drejtë ta bëja. U diskutua në kolektiv dhe kam shprehur mendimin tim që kam për këtë njeri dhe e kam shkruar.Shoku Sulë Baholli: Po ti ke bërë të kundërtën e asaj që është thënë në kolektiv.Todi Lubonja: Kam bërë atë që ju kam thënë dhe juve, se kisha menduar ta shkruaj.Shoku Adil Çarçani: Ky është karakteri yt që ndryshon.Todi Lubonja: Për sa i përket ndikimit tim në punën e rinisë, mua më duket se shoku Agim, të cilin e kam konsideruar shok parimor, principial e vuri në dukje drejt, dhe sigurisht, edhe unë kam përgjegjësi, sidomos në periudhën 1962-1963, se pastaj u largova dhe shkova në gazetën “Zëri i Popullit”, pastaj në Korçë. Kontaktet e mia me shokun Agim kanë qenë....Shoku Hysni Kapo: Ti edhe tani që ke qenë në Radio- Televizion je interesuar për punët e rinisë.Shoku Mihallaq Ziçishti: Kur ti ishe në Korçë, java shtatë, Agimi tetë ishte në Korçë.Shoku Hysni Kapo: Ti je interesuar vazhdimisht se si të fusësh hundët në punën me rininë.Shoku Dashnor Mamaqi: Edhe tani çdo natë dilnit shëtitje me Agimin.Todi Lubonja: Unë nuk po them të kundërtën shoku Dashnor, padyshim kam ndikuar.Shoku Enver Hoxha: Todi thotë atë që nuk ka pasur mendimin që të mbështetet te rinia kundër partisë, pa që do të bëjë shëtitje kjo është tjetër punë.Todi Lubonja: Në asnjë mënyrë.Shoku Enver Hoxha: Hë! Në asnjë mënyrë!Todi Lubonja: Unë mendoj se jo. Edhe problemin e brezave nuk e kam trajtuar kurrën e kurrës. (Ilaritet në sallë që nuk e aprovojnë këtë gjë që thotë Todi).Shoku Ramadan Xhangolli: Çfarë mendimi ka pasur shoku Todi për Thanas Nanon, të cilin e zëvendësoi?Shoku Mehmet Shehu: E ka konsideruar konservator.Todi Lubonja: Atë politikë nuk e bëra unë shoku Ramadan, nuk ia bëra unë karakteristikën Thanas Nanos.Shoku Enver Hoxha: Politikën e kuadrit e bëjmë ne. Ka pyetje të tjera?Shoku Sadik Bocaj: U shkarkua sekretari i organizatës bazë nga organizata bazë, për falsifikimin që i bëri karakteristikës së Klimi Misës. Ju e dini se mbledhja e organizatës bazë për këtë çështje vazhdoi katër ditë dhe atje me qëllim ishte edhe Fadili. Qëllimi i tij i caktuar ishte që si gjykatës të impononte pikëpamjet e tyre. Kur organizata bazë vendosi shkarkimin e tij nga sekretar organizate për falsifikim dhe u indinjua, Fadili tha kështu: “Ju e shkarkoni këtë si sekretar organizate, po unë në Komitetin e Partisë do të them se jam kundër këtij vendimi që po merrni ju”. Ndërsa Todi, disa ditë pasi u shkarkua ky si sekretar i organizatës bazë, në mbledhjen e Drejtorisë së Përgjithshme të Radio-Televizionit propozoi që këtij t’i rritej rroga. Pra, këtij njeriu që partia dhe kolektivi e dënoi, Todi propozoi që t’i rritej rroga për ta bërë besnik të tij, që të mos u nxirrte prapaskenën.Todi Lubonja: Nuk është e vërtetë.Shoku Sadik Bocaj: Dhe tre-katër muaj më pas, kur në mbledhje ishte shoku Xhaferr na tha se shoqja Vita (kemi qenë atje edhe me shokun Hasan Selenica) se atje u ngrit vetë sekretari i organizatës bazë dhe e zbuloi këtë prapaskenë. Ja, deri këtu arrin poshtërsia e tij dhe mungesa e karakterit të komunistit dhe aq më tepër e anëtarit të Komitetit Qendror.Todi Lubonja: Nuk është e vërtetë. Nuk kam propozuar unë që t’i rritet rroga. Ky ka qenë propozimi i kolegjiumit të Drejtorisë të Televizionit, kurse në Drejtorinë e Përgjithshme u hodh poshtë.Shoku Enver Hoxha: Sa herë thotë Fadili “ne” dhe jo “unë”. I ka marrë komiteti këto punë, thotë Fadili, komiteti ka përgjegjësi. Edhe ti na thua kolegjiumi?! Po kolegjiumit ti ia ke thënë në vesh.Shoku Xhafer Spahiu: Kolegjiumi ishte kundër që t’i ngrihej rroga, kurse Todi tha: “Pse t’i presim koromanen”.Shoku Enver Hoxha: Todi e tha këtë në mbledhjen e kolegjiumit?Shoku Xhafer Spahiu: Po, e theksoi këtë në mbledhje.Todi Lubonja: Po iu ngrit apo jo rroga? Nuk iu ngrit.Shoku Sadik Bocaj: Këta të dy, Todi e Fadili, si anëtarë të KQ bënë edhe atë që i ndanë djalin dhe vajzën me qëllim që t’u jepej bursë në universitet. Edhe me këtë ti si anëtar i KQ njollose figurën e komunistit. Todi ka një shtëpi për vete, një për djalin e tij, një shtëpi e ka në Korçë të bllokuar e pastaj flasim për figurën morale të këtij komunisti pa le dhe si udhëheqës partie.Shoku Hodo Kaso: Kur bëmë plenumin e Komitetit të Partisë të rrethit për problemin e luftës së klasave, i deleguari ishte Todi. Pasi mbaruam plenumin, ai e mori për krahu dhe shkoi në shtëpinë e Jorgji Qiriazit dhe na thotë ne se, nuk po e trajtonim mirë Jorgji Qiriazin. Fill pas këtij kërkoi pranë Komitetit të Partisë të rrethit dhe KQ për të rehabilituar dajën e Jorgji Qiriazit që është pushkatuar në vitin 1943. Po kështu edhe Fadil Paçrami ka akuzuar Komitetin e partisë të Kolonjës dhe udhëheqjen e KQ se kishim bërë gabim që e kishim dërguar Vladimir Priftin në Kolonjë.Shoku Enver Hoxha: Domethënë, kudo luftë kundër komiteteve. Që nga KQ dhe komitetet e partisë të rretheve po kritikohen.Shoku Dashnor Mamaqi: Shoku Mehmet ka bërë një kritikë për çështjen e modës, kurse të nesërmen këta shokë kanë shkuar në KQ dhe kanë bërë presion që të kihet kujdes e të mos shkruhet. Unë mora në telefon shokun Piro dhe jemi sqaruar.Shoku Enver Hoxha: Mirë, qartë. Ke ndonjë gjë tjetër për të thënë?Todi Lubonja: Jo, nuk kam.Shoqja Shpresa Kseno: Pas Festivalit të 11-të të këngës në Radio- Televizion, komiteti i Rinisë i Universitetit ishte udhëzuar nga shoku Agim Mero që të shkruante tre artikuj nga vetë studentët për të mbështetur festivalin. Shoku Agim nuk ka qene dhe nuk e ka dëgjuar festivalin. Të na thotë cili ka qenë qëllimi i këtyre shkrimeve, të përhapeshin shijet estetike të kësaj muzike, apo nga u nisën?Kur ishim për ditëlindjen e shokut Mehmet, grupi i universitetit u bashkua me atë të radios dhe kur kemi dalë, shoku Mehmet ka thënë një fjalë, Todi reformatori.Shoku Mehmet Shehu: Unë përsërita fjalët që më kishin thënë: Fadili redaktori, Todi reformatori. Unë ua përsërita këtë kot, me shaka.Shoqja Shpresa Kseno: Këtë e komentonin jashtë, kurse unë ndërhyra e thashë se shoku Mehmet e kishte fjalën për tani, për festivalin.Todi Lubonja: Tani nuk di çfarë të them. Unë para kritikës për festivalin kisha mendime të mira për të dhe nuk kisha si të thosha kur më pyeste ndonjë njeri, që të shkruanin keq. Për rastin konkret, për gazetën e universitetit, nuk kam thënë. Nuk di ta kem thënë.Shoku Agim Mero: Unë isha jashtë kur u bë festivali dhe kur u ktheva e pyeta Todin se si doli festivali, ai më tha se kishte dalë shumë mirë. Më tha se do të shkruhej mirë për të, dhe unë me këtë bindje u kam thënë studentëve që të shkruajnë për festivalin.Shoku Enver Hoxha: Tani mbaruam me shokun Todi, meqenëse tha se nuk ka gjë tjetër.Bëjmë pushim dhe të vijmë në orën 16:30...

Akuzat: Ja si e ka shkatërruar Lubonja RTV
Mes shumë akuzash me bazë dhe pa bazë, që iu bënë Todi Lubonjës në plenumin e tmerrshëm, shumë prej tyre kishin lidhje posaçërisht me detyrën e tij si drejtues kryesor i Radiotelevizionit Shqiptar. Konkretisht ato pyetje-akuza ishin:Pse nuk ka nxjerrë mësime nga kritikat që i janë bërë drejtpërsëdrejti nga shoku Enver dhe shokë të tjerë, dhe cilat janë shkaqet ideologjike të këtyre fajeve dhe devijimeve në vijën e partisë?Pse e kanë konsideruar radion vetëm si mjet informativ e kulturor, në kundërshtim me orientimet e KQ, që përcaktojnë se radioja është në radhë të parë një mjet i fuqishëm politiko-edukativ?Pse ka mohuar dhe spostuar rolin e organizatës bazë dhe të Drejtorisë së Përgjithshme, duke orientuar në mënyrë individuale, duke futur në të njerëz si Mihallaq Luarasi, etj? Pse ka shkaktuar përçarje e grindje te komunistët dhe në kolektiv në Radiotelevizion?Pse nuk ka zbatuar urdhrin e kryeministrit, shokut Mehmet, dhe të sekretarit të KQ së Partisë, shokut Ramiz, për të mos lejuar që të dalin në ekranin e televizionit njerëz me veshje sipas modës së huaj, qafëleshë, me favorite, me minifunde etj., dhe pse nuk ia tha këtë urdhër të kryeministrit dhe të sekretarit të KQ as drejtorit të televizionit, as sekretarit të organizatës bazë, e aq më tepër organizatës dhe kolektivit? Kjo porosi ishte dhënë nga shoku Mehmet, qysh në maj të vitit 1972, një apo dy muaj pasi kishte ardhur Todi.Pse ka shkelur normat e partisë në drejtim të politikës së kuadrit, duke thënë “të hedh leckat në erë”, ose duke falsifikuar karakteristikën, siç ishte rasti i Klimi Misës, veprime këto në kundërshtim me figurën e komunistit, shkelje flagrante të statutit të partisë.Pse nuk ka dëgjuar zërin e popullit nëpërmjet letrave që vinin për çështjet e muzikës popullore, po ka lejuar të dominojë muzika e huaj dhe muzika e lehtë? Për shembull, letra e tri vajzave të Beratit ishte shumë e fortë. Ato thoshin se këtu në radio do të ketë ardhur ndonjë reformator që bën këto programe.

neser do te lexoni
Çfarë përmbante diskutimi alarmant i kryeministrit të hekurt të asaj kohe, Mehmet Shehu. Si e konsideroi ai raportin e Enver Hoxhës në lidhje me punën e Todi Lubonjës dhe Fadil Paçramit etj.
Akuzat konkrete që ai ngriti solemnisht para plenumit për Todi Lubonjën dhe Fadil Paçramin. Përse ata i konsideroi të pandreqshëm dhe paralajmërimi që u bëri për ndëshkimin që i priste

Hekuran Isai: Lubonja dhe Paçrami te lidhen ne nje thes dhe te hidhen ne lume

Për herë të parë procesverbali i plenumit që goditi kulturën

Isai: Lubonja me Fadil Paçramin të lidhen në një thes e të hidhen në lumë
Pretendimi i Lubonjës se s’kishte lidhje me Paçramin shkaktoi reagimin e diskutantëve

Fatos Veliu
Vazhdon debati i tensionuar në selinë e Komitetit Qendror të Partisë. Megjithëse po kalonte mesdita e datës 27 qershor të vitit 1973, kur Plenumi IV kishte nisur punimet që në mëngjesin e një dite më parë, dukej se ajo ditë nuk kishte të mbaruar. Tema njëra pas tjetrës u hapën në lidhje me kërkesën e llogarisë që i bëhej Todi Lubonjës dhe Fadil Paçramit.
Atë mesditë nuk kishin mjaftuar dhjetëra akuzat që ishin nxjerrë nga thellësitë e viteve të punës së Lubonjës, por duhej të hapej edhe çështja e Bilal Xhaferrit. Akuza për Lubonjën kishte të bënte me faktin që e kishte përkrahur dhe inkurajuar Xhaferrin. Jo vetëm kaq, por Dashnor Mamaqi e akuzoi se ai kishte ndërhyrë te Ramiz Alia për ta marrë në mbrojtje Xhaferrin. Me atë frymë folën edhe anëtarët e tjerë si, Rrapo Dervishi, Hysni Kapo, Kadri Hazbiu etj. Ndërsa Manush Myftiu shkoi më tej duke e konsideruar veprimin e Lubonjës në lidhje me Bilal Xhaferrin, si një veprimtari agjenturiale të ndyrë. Madje, ndërmjet të tjerash, ai shtoi se kishin qenë pikërisht Lubonja me Paçramin ata që ishin interesuar që Xhaferri të hynte në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe të Artistëve të Shqipërisë. Pavarësisht se Lubonja i mohonte akuzat me përgjigje të argumentuara, kundërshtimet i vinin nga vet Enver Hoxha, i cili i pas akuzave të veçanta të diskutantëve ia “përplaste” ato përgjigje në sy. Kështu, ai i kërkoi llogari se përse kishte deklaruar gjatë reagimit të mëparshëm se ai ishte takuar vetëm një herë me Bilal Xhaferrin, ndërkohë që ai kishte ndërhyrë kaq shumë për të. Po në këtë prizëm u ngrit edhe mbështetja që Lubonja i kishte dhënë artistit të internuar shkodran, Gjosho Vasias. Me gjithë kundërshtimin e tij se nuk e njihte fare emër të tillë, Gjosho Vasia, askush nuk donte t’ia dinte për të dhe për atë çka thoshte ai. Lubonjës iu kërkua gjithashtu të deklaronte bashkëpunimin që kishte pasur me Fadil Paçramin. Reagimi i Lubonjës për të mos u njehsuar me Paçramin, duke u shprehur se nuk duheshin të futeshin në një thes, shkaktoi reagimin e menjëhershëm të Hekuran Isait. Në mënyrë vulgare iu hakërrye se jo vetëm që ata ishin në një thes, por atij thesi i duhej mbyllur gryka dhe duhej hedhur në lumë. Në atë frymë ekstreme me synime tendencioze kanë vijuar debatet mes Lubonjës dhe Paçramit dhe të gjithë të pranishmëve të atij plenumi, i cili për mënyrën si po operonte po çelte një histori të re në vijimësinë e plenumeve të Partisë së Punës, pikërisht atë të shtimit të armiqve të parë në radhët e nomenklaturës së lartë, gjë për të cilën do të njihej ashtu siç njihet sot, plenumi i kulturës. Gjithçka rreth atij debati që përshkruam në mënyrë të përmbledhur, do të zbardhet pikërisht në numrin në vazhdim të këtij cikli. Shoku Rrapo Dervishi: Ja ta vërteton KQ, partia dhe kjo përgjigje është një sjellje arrogante nga ana jote. Ju kështu keni bërë dhe të gjitha këto i keni bërë me arrogancë. Ne dëgjojmë për veprimet tuaja dhe na ngjethet mishtë. Ne dëgjojmë që dikë e keni gënjyer, një tjetër s’e keni përfillur, etj. Këto ne nuk i kemi ditur. Të marrim për shembull Festivalin e 11-të të këngës në Radio-Televizion. Ju e keni organizuar dhe e keni bërë me koshiencë këtë. Ju kështu i keni organizuar këto dhe jeni grup. Për sa i përket çështjes së Minush Jeros dua të them se ai na erdhi në Gjirokastër dhe një vepër tjetër e tij mendohej të vihej në teatrin e Gjirokastrës, se këta kanë futur hundët gjithandej, duke vepruar fshehurazi. U gjend për këtë Viktor Zhusti, miku i ngushtë i familjes së Fadilit. Kërkonin ta vinin atje në skenë. Kur mora vesh pyeta, “Po ku është Minush Jero?”, “Në Durrës”, më thanë. Atëherë u thashë shokëve të pyesnin shokun Rita. Morëm të dhëna që Durrësi nuk e kish aprovuar, por kur nuk e aprovoi Komiteti i Partisë i rrethit të Durrësit, pse do ta aprovonim ne në Gjirokastër. Kjo punë mbaroi. Po prapë ne u ndodhëm nën presionin për këtë. Pyetëm degën e Brendshme, pastaj na thanë shokët e degës që ka aktivitet armiqësor. Shoku Rita nuk e kishte aprovuar. Nga dega e Brendshme kishim të dhëna se ka aktivitet armiqësor. Atëherë u thamë të mos na e linin në Gjirokastër. Pse e keni sjellë këtu në Tiranë Minush Jeron?Todi Lubonja: Minush Jeron unë ta kam sjellë në Tiranë? Jo, nuk është e vërtetë.Shoku Hysni Kapo: Premtimi i është dhënë. Këtu erdhi Mihallaq Luarasi, kurse atij i kanë dhënë fjalën, po i kanë thënë se tani akoma nuk është koha.Shoku Rrapo Dervishi: Këta kanë bërë manovrime andej e këtej.Shoku Enver Hoxha: Këto thuaji në diskutim shoku Rrapo.Todi Lubonja: Për sa i takon Bilal Xhaferrit, në jetën time këtë tip një herë e kam takuar. Atëherë kur ky shkruante në gazetën “Zëri i Rinisë”. E mora vesh që është arratisur, që është element armik, i poshtër dhe thashë në djall të vejë me gjithë soj e sorollop.Shoku Dashnor Mamaqi: Fadil Paçrami përdor edhe provokacionin. Në KQ ka një dokument që më akuzon mua se kam mbrojtur Bilal Xhaferrin. Ky dokument është dërguar nga Komiteti i Partisë. Kjo është një gënjeshtër. Kur kam qenë në Durrës më ka marrë Todi në telefon dhe më tha që kishim një Bilal Xhaferri. Unë as që e njihja fare, bile as e dija që punonte aty. Më tha që është një talent i madh për tregime, madje do të bëhet një nga tregimtarët më të mëdhenj të Shqipërisë. Unë s’kisha kënduar gjë nga ky. Atëherë fillova të këndoj, se ka botuar në gazetën “Drita” dhe në “Zëri i Rinisë”. Todi ka bërë presion te shoku Ramiz që të inkurajohet ai djalë, dhe unë me porosi të shokut Ramiz e kam thirrur në aparat që të punonte në Qytetin Stalin. Kur e kam marrë vesh këtë gjë, që ishte bërë me nxitjen e Fadilit kam shkuar tek shoku Ramiz. I jam lutur shumë ta sqaronte këtë çështje, ose do të shkoja te shoku Enver. Më ka thënë të rrija i qetë se s’kishte gjë.Shoku Enver Hoxha: Edhe të tilla gjëra kanë bërë këta.Shoku Manush Myftiu: Sipas materialeve që kemi dërguar ne si komitet, ti dhe Llazar Siliqi jeni ata që kanë futur Bilal Xhaferrin në Lidhjen e Shkrimtarëve. Ky ishte raporti që bëri Fadili.Shoku Rita Marko: Kanë bërë edhe presion në Durrës te ne se pse ne nuk jepnim mendim. Ne nuk kemi qenë dakord.Shoku Manush Myftiu: Kjo është një veprimtari me të vërtetë agjenturiale, e ndyrë.Shoku Enver Hoxha: Atëherë, pse thua ti Todi që Bilal Xhaferrin e ke parë vetëm një herë?Todi Lubonja: Një herë e kam takuar, shoku Enver, kur botonte dhe s’kam ndërhyrë për asgjë, as për shtëpi. Kam thënë vetëm që ka botuar disa tregime të mira.Shoku Enver Hoxha: Po ia ke thënë që është një nga ata me talent?Shoku Kadri Hazbiu: Meqenëse ky ishte njeri me rendiment dhe të tërhoqi vëmendjen, u interesove ti se kush ishte ky me prejardhje, me biografi.Todi Lubonja: Po, u interesova dhe më kanë thënë që të atin ia kanë vrarë zërvistët në Greqi. Këtë ma tha Ballkëz Halili.Shoku Hekuran Isai: Të na flasë Todi për lidhjet me Fadilin. Edhe në qoftë se platforma e Fadilit dhe e Todit nuk është e shkruar, ajo është në kokat e tyre, ata me siguri i kanë pasur të qarta qëllimet se ku duhej të arrinin, duke vënë dorë në këto qendra të rëndësishme. Unë mendoj që të flasin më hapët se po i bënin këto qendra si Klubi i Petëfit në Hungari. Ata kanë përdorur të gjitha format për të tërhequr kuadrot që u vinin pas vetes, kanë përdorur të gjitha mjetet për të tërhequr disa elementë të rinj rreth vetes së tyre si Minush Jero. Edhe ne në Komitetin e Partisë na kanë bërë presione.Shoku Muho Asllani: Gjosho Vasian që ka qenë i internuar në Lushnjë, pse e kanë përkrahur?Shoku Mehmet Shehu: Ky është Gjergj Gaberi, për të cilin unë kam tërhequr vërejtjen në telefon. Eshtë ai diversanti që ka ardhur që andej.Shoku Mihallaq Ziçishti: Të na i sqarojë mirë këto Todi, se ai po thotë se “jam dakord me të gjitha ato që u thanë”. Por të na i sqarojë, nëse këto kanë qenë pikëpamje apo edhe grupime.Shoku Enver Hoxha: Tani ai do t’u përgjigjet pyetjeve.Todi Lubonja: Unë mendoj se këtu grupime nuk ka. Marrëdhëniet e mia me Fadil Paçramin, pavarësisht se ndodhi kjo që u lidh një krushqi midis nesh, e cila nuk varej nga vullneti e dëshira ime, nuk kanë qenë marrëdhënie të lidhura. Për këtë edhe shokët mund të flasin.Shoku Enver Hoxha: Po në pikëpamje politike?Todi Lubonja: As kam të bëj me Fadil Paçramin, as jam influencuar nga ai.Shoku Mihallaq Ziçishti: Mbase kalin nuk ia keni mbajtur njëri-tjetrit, por trego si u puqët në këto mendime, në politikë?Shoku Enver Hoxha: Ne marksistë-leninistët, po, puqemi si mishi me thoin, po juve që jeni në një rrugë, nuk jeni të puqur?Todi Lubonja: Unë mendoj se një radhë çështjesh që u trajtuan këtu për Fadil Paçramin mua nuk më përkasin.Shoku Enver Hoxha: Ashtu? Po edhe atij për liberalizëm, për pikëpamje e veprime antiparti i kemi thënë, edhe ti i pranon ato.Todi Lubonja: Mendimi im është që unë nuk mund të futem në një thes me Fadil Paçramin, mund ta kem gabim po unë kështu mendoj.Shoku Enver Hoxha: Ti i pranove të gjitha ato që janë thënë këtu, e ajo është një vijë.Shoku Hekuran Isai: Jo vetëm në një thes t’u futim të dyve me Fadilin, por t’u mbyllim dhe grykën mirë me litar.Todi Lubonja: E fute ti atë, po unë se fus veten atje. Gjosho Vasia që thotë ai shoku, është hera e parë që e dëgjoj këtë emër, nuk e di se ç’është ky njeri.Shoku Mehmet Shehu: Eshtë Gjergj Gaberi, me flokë të gjata që i bie kitarës.Todi Lubonja: Nuk e njoh dhe nuk e di.Shoqja Zina Franja: Gjosho Vasia është e vërtetë që ka qenë i internuar, ka babën të arratisur. Ju e keni marrë këtu në Tiranë në kundërshtim me të tëra rregullat e shtetit tonë, i pa pasaportizuar. Ne si Shkodër kemi protestuar, atëherë ju jeni detyruar ta ktheni mbrapsht.Todi Lubonja: Të verifikohet si është, unë për këtë nuk di asgjë.Shoqja Zina Franja: Çfarë të verifikohet? Ai ka ardhur në Tiranë, ka ndenjur disa muaj këtu dhe pastaj e keni kthyer mbrapsht.Todi Lubonja: Ai mund të ketë qëndruar edhe disa vjet, por unë nuk di gjë për këtë njeri.Shoku Enver Hoxha: Ka dalë ai në televizion?Todi Lubonja: Po nuk e njoh fare shoku Enver dhe nuk e di në se ka dalë, unë nuk e kam dëgjuar.Shoku Mehmet Shehu: Pse gënjen? Ty të kemi marrë në telefon dhe të kemi thënë që hiqe Gjergj Gaberin.Todi Lubonja: Mund ta njoh po ta shikoj me fytyrë.Shoqja Fahrije Saliçaj: Ai është sjellë në Tiranë për në televizion dhe na është dërguar në kombinat për të punuar si zdrukthëtar.Todi Lubonja: Unë këtë nuk e njoh.Shoku Enver Hoxha: Nuk është mirë që të mos njohësh kuadrot e tua.Shoku Mehmet Shehu: Eshtë ai me flokë të gjata që i bije kitarës.Todi Lubonja: Ai veshpreri është tjetër shoku Mehmet. Po mundet. Po unë as e njoh dhe as që e di.Shoku Enver Hoxha: Mirë, vazhdo.Todi Lubonja: Për sa i takon asaj që tha shoku Sadik Bocaj, lidhur me një letër që ka ardhur nga Berati, desha të them se është e vërtetë që në radio për një periudhë prej një muaji, në orën 5.30 të mëngjesit kur jepej muzikë popullore, pa dijeninë time, e kam thënë në organizatën bazë të partisë dhe kështu ka dalë e vërtetuar, është ndërruar programi. Eshtë dhënë muzikë popullore dhe muzikë masive. Në letër ashtu thuhet, siç thotë shoku Sadik, që duket ka ardhur një reformator në radio dhe ka bërë këto reforma. Sapo jam vënë në dijeni, kam dhënë urdhër të prerë dhe kam bërë kritikë që të vihej në vend ai gabim. Në fakt është vënë në vend.Shoku Enver Hoxha: Po përse nuk dhe urdhër të prerë kur të foli Mehmeti, po nga një letër anonime e dhe këtë urdhër?Todi Lubonja: Do ta them edhe atë.Shoku Mehmet Shehu: Po edhe për këtë, unë i kam dërguar me shkrim nga Kryeministria që, përse keni ndryshuar programin se më kishin thënë, kur isha në Sarandë e gjetkë, që kanë ndryshuar programin. Fshatarët donin muzikë popullore mëngjes për mëngjes, kurse këta e kishin hequr.Shoku Kadri Hazbiu: Populli thoshte se tani e ngatërronin me Italinë.Todi Lubonja: Porosinë që më ka dhënë shoku Mehmet dhe ma ka përsëritur edhe shoku Ramiz, unë nuk e kam lënë në heshtje, prandaj thashë në diskutimin tim se kam luftuar po jo me forcën e duhur. E kam shtruar këtë çështje dhe kam thënë të ndalohet rreptësisht, por ka pasur raste që kanë dalë në ekran edhe njerëz me flokë të gjata. Sigurisht gabimi bie mbi mua. Unë nuk kontrolloja të gjitha emisionet, nuk ishte e mundur ta bëja një gjë të tillë.Shoku Hysni Kapo: Ka qenë e rastit estetika që po përhapej në televizion apo t’i ke pikëpamje për estetikën dhe modën borgjeze?Todi Lubonja: Të them të drejtën për flokët e gjata që mbanin të rinjtë nuk kam as pikën e simpatisë, madje jam grindur edhe me djalin tim.Shoku Hysni Kapo: Po si shpjegohet që në organizatën e partisë të Radio-Televizionit, doli se ti ke thënë që, do vajza të gjata, bionde dhe me pantallona kauboj si suedezet? Kjo ka dalë në organizatë. Si është e mundur kjo?Todi Lubonja: Kjo është shtrembëruar shoku Hysni. Duke folur kundër veshjes me pantallona kauboj, kam thënë veç të tjerave se, ka edhe disa që janë të shkurtra e që duken shumë të shëmtuara kur veshin pantallona të gjata. Këtë kam thënë dhe jo ashtu sikurse është shtrembëruar atje.Shoku Behar Shtylla: Kur ishte shoku Enver në Uzinën e instrumenteve të precizionit të lartë në Korçë, ka kritikuar vajzat që veshin fustane të shkurtra dhe të ngushta, kurse ti atje ke thënë se ty të pëlqejnë ato vajza që i kanë këmbët e bukura.Shoku Dadik Bocaj: Këtu Todi gënjen. Në organizatën e përgjithshme, në Byronë e Partisë të Radios, doli që, Todi nuk ka zbatuar urdhrin e kryeministrit dhe të sekretarit të KQ shokut Ramiz, as ka dëgjuar drejtorin e televizionit, as sekretarin e organizatës bazë, as kurrkënd. Madje, atje doli se në shtator të vitit 1972, në një mbledhje kuadrosh specialistë, Todi, lidhur me çështjen për njerëzit që do të dalin në ekran të televizorit ka thënë: Mua personalisht më pëlqejnë vajzat e gjata si skandinavet me pantallona kauboj, me rrip të gjerë me togëz në mes, por kemi urdhër që në këtë anë duhet të jemi të përmbajtur.Shoku Enver Hoxha: Shoku Sadik është nga ata shokë që flet ekzakt. Këto janë thënë në organizatën bazë, pikërisht siç thotë Sadiku.Shoku Mehmet Shehu: Asnjë nga ne nuk i mban shënimet si Sadiku.Todi Lubonja: Edhe unë kam thënë në organizatën bazë këto që thashë këtu tani. Ashtu është siç tha Sadiku, por unë thashë ato që thashë edhe këtu. Dhe kështu është.Shoku Haki Toska: Eshtë e vërtetë se keni thënë që po paguajmë haraçe? Dhe çfarë doni të thoni me këtë?Todi Lubonja: Nuk është e vërtetë. Këtë e ka thënë Pipi Mitrojorgji, gjoja sikur ka bërë një bisedë telefonike me mua. Ia kam thënë edhe Pipit dhe nuk është e vërtetë. Nuk i jap asnjë kuptim kësaj gjëje. E kam thënë që në fillim dhe e them edhe këtu në plenum. Do të pranojmë ato që kemi.Shoku Enver Hoxha: Mirë, po meqenëse ti e njeh veten se je liberal, je kundër shfaqjeve që ti i quan konservatore, prandaj këtu mund të bëhen fare lehtë deduksione dhe mund të kesh thënë që paguajmë haraçin e atyre të vjetërve, megjithëse ti e refuzon një gjë të tillë.Todi Lubonja: Po unë nuk e kam thënë shoku Enver.Shoku Enver Hoxha: Supozojmë se nuk e ke thënë, po duke qenë se ti je liberal atëherë sipas teje ne kemi jetuar në një obskurantizëm kaq të madh saqë paguajmë haraçet tani.Shoku Mihallaq Ziçishti: Këtë thotë se nuk e ka thënë, atë që tha shoku Jashar e mohoi. Të gjitha i mohon. Atëherë çfarë pranon?Shoku Hysni Kapo: Kur e pranon se je liberal, i je kundërvënë vijës së partisë apo jo?Todi Lubonja: Në praktikë po.Shoku Hysni Kapo: Vetëm në teori dhe në praktikë në art, apo në të gjitha fushat.Todi Lubonja: Vetëm në art dhe në normat e kuadrit ka pasur subjektivizëm. Në rastin e Klimi Misës i kam shkelur normat, kjo është e drejtë..


neser do te lexoni
Vazhdojnë debatet e anëtarëve të Plenumit IV si, Sulë Baholli, Fadil Paçrami, Hysni Kapo, Mihallaq Ziçishti, Dashnor Mamaqi, Ramadan Xhangolli etj., me Todi Lubonjën.
Akuzat që Lubonjës iu drejtuan në lidhje me paraardhësin e tij në Radio-Televizion Thanas Nanon, të cilin e kishte quajtur konservator. Cilat ishin përgjigjet e tij për t’u mbrojtur nga kjo goditje

Plenumi Todi Lubonja: Jep llogari per dramat e Mirush Jeros

Për herë të parë, dialogu i plenumit IV për kulturën

Plenumi Todi Lubonjës: Jep llogari për dramat e Minush Jeros
Në sallë u provokua debati për dramën “Të pamposhturit”, që ai kishte dashur ta vinte në skenë

Fatos Veliu
“Ke qenë në gjendje ti Todi të kuptosh vijën e partisë në të gjitha këto probleme, jo në këto që ke gabuar, por të kuptosh vijën e partisë në të gjithë sektorët? -Besoj se kam qenë, shoku Enver. Këto veprime kanë qenë pro vijës së partisë apo kundër saj? -Kanë qenë kundër vijës”.
Ky është dialogu që bëhej në mesditën e 27 qershorit ndërmjet njeriut të hekurt të Shqipërisë komuniste, Enver Hoxhës, dhe viktimës së tij, që në atë rast ishte vetë drejtori i Radio-Televizionit shqiptar, Todi Lubonja. Ky dialog bëhej kur brenda sallës së plenumit IV të Komitetit Qendror të Partisë së Punës situata ishte e tensionuar. Ndryshe nga çfarë mund të kenë menduar vetë Todi Lubonja dhe Fadil Paçrami, megjithëse kishte mbi gjashtë muaj që flitej kundër Festivalit të 11 të këngës në RTV dhe për liberalizmin e theksuar të punës së partisë në kulturë, se gjithçka mund të kalonte me një diskutim dhe reflektim të fortë para plenumit, madje duke marrë angazhime të jashtëzakonshme, do të mund të kapërcehej ai “katarkt” që kishte krijuar para tyre vetë Enver Hoxha, në fakt atë mesditë po ndodhte e kundërta. Pasi Lubonja përfundoi fjalën e tij, askush nuk ishte prekur nga ato që ai kishte marrë përsipër si dhe nga angazhimet e tij. Sa kishte përfunduar fjalën reflektuese dhe “nënshtruese”, breshëritë e pyetjeve deri në provokime të hapura për ta futur në grackë absolute, i ishin drejtuar nga të katër cepat e sallës. Ajo situatë e krijuar nuk linte as më të voglin dyshim te Lubonja se gjithçka që po ndodhte kishte qenë e planifikuar që më parë nga Enver Hoxha. Kështu, ndërsa ai ishte munduar fillimisht i qetë dhe pas pak i tensionuar t’u përgjigjej me sinqeritet, por edhe me një farë nënshtrimi, pyetjeve të shumicës, në “lojë” dalëngadalë po hynte vetë Hoxha. Si e kishte lënë atë atmosferë derisa të mbizotëronte absolutisht agresiviteti i të gjithëve, me marifet prej mjeshtri, Enveri filloi të ndërhynte për t’i bërë pyetje Todi Lubonjës. Qëllimi i të gjitha atyre që ai i kërkonte, kishte të bënte me veprimet antiparti të Lubonjës, për të cilat arriti ta detyronte që të pranohej personalisht dhe publikisht nga ai se veprimet e tij kishin qenë veprime të rrezikshme për partinë. Një deklaratë e tillë, e bërë nga vetë Lubonja, do të thoshte se ai nuk do t’i shpëtonte dot ndëshkimit ekstrem të “forcës së partisë”. Pas dialogëve me Enver Hoxhën, ai u detyrua të vazhdonte sfilitjen përballë pyetjeve të Nexhmije Hoxhës, Vito dhe Hysni Kapos, Mihallaq Ziçishtit, Haxhi Lleshit, Rrapo Dervishit, Ramiz Alisë, Peti Shambllit, Dashnor Mamaqit etj. Në këtë dialog, paralelisht i kërkohej shpjegim edhe Fadil Paçramit. Por cili ishte konkretisht dialogu që vazhdoi ta ndizte sallën e atij plenumi? Si u përgjigjeshin Lobonja dhe Paçrami provokimeve të kolegëve dhe miqve të vjetër të tyre? Peripecitë e Lubonjës gjatë dhënies së llogarisë në lidhje me rehabilitimin që ishte munduar t’i bënte Minush Jeros, etj. Gjithçka rreth debateve të mbetura mister për 32 vjet me radhë zbardhen për herë të parë vetëm sot, pikërisht në këtë cikël botimesh të gazetës “Panorama”. Shoku Enver Hoxha: Ke qenë në gjendje ti Todi të kuptosh vijën e partisë në të gjitha këto probleme, jo në këto që ke gabuar, por të kuptosh vijën e partisë në të gjithë sektorët?Todi Lubonja: Besoj se kam qenë, shoku Enver.Shoku Enver Hoxha: Këto veprime kanë qenë pro vijës së partisë apo kundër saj?Todi Lubonja: Kanë qenë kundër vijës.Shoku Enver Hoxha: Atëherë vijmë tek pyetja që bëri shoku Muçi Pajenga. Kur ti ke qenë në dijeni të vijës dhe këto kanë qenë kundër vijës, domethënë me ndërgjegje shkove kundër saj. Atëherë ku ishte qëllimi? Ku do të arrije? Pikërisht këtë kërkon shoku Aranit. Po të ishte një gabim i rastit, është tjetër punë, por ti thua se vijën e partisë e ke kuptuar dhe këto veprime ishin kundër vijës. Atëherë është logjike të mendohet se ti kishe një qëllim. Pranon gjithashtu se këto qëndrime ishin antiparti, atëherë qëllimi ishte i përcaktuar në mendjen tënde se ku duhej arritur, çfarë duhej prishur, ç’nuk ishte e drejtë në partinë tonë, në shtetin tonë, në shoqërinë tonë?Shoqja Nexhimije Hoxha: Mos e ndjeje vijën e partisë të ngushtë dhe duhej liberalizuar nga secili në sektorin e vet?Todi Lubonja: Unë këto gabime i shoh në fushën e artit, në problemet e estetikës dhe më duket se në këtë fushë jam treguar liberal. Nuk e kam kuptuar dhe nuk e kam zbatuar drejt vijën e partisë, madje e kam dëmtuar atë në këtë fushë.Shoqja Vito Kapo: Ti e kishe pikëpamjen që vija e partisë në këto fusha nuk është e drejtë?Todi Lubonja: Jo, kurrë nuk e kam pasur këtë pikëpamje. Kur e ka kritikuar partia pjesën “Njollat e murrme” edhe unë nuk e kam duartrokitur.Shoku Hysni Kapo: Ti thua për “Njollat e murrme” që kur e kritikoi udhëheqja edhe ti e kuptove se kjo dramë nuk qëndronte, atëherë pse nuk prite ti që ai, Minush Jerua, të rehabilitohej kur duhej, por u përpoqe të rehabilitohej, përse? Minush Jerua nisej nga Durrësi dhe vinte në Korçë te ti, në një kohë kur ai dhe vepra e tij u hodh poshtë nga udhëheqja. Ti e dije këtë. Atëherë pse ai vinte në Korçë dhe duhet ta rehabilitoje ti atë? Po Bilal Xhaferrin ku e gjete ti me Fadil Paçramin? Bilal Xhaferin që është i arratisur në Greqi, armik, njeri i bastarduar.Fadil Paçrami: As unë nuk e di atë.Shoku Hysni Kapo: Jo shoku Fadil, e dimë mirë ne këtë gjë. Dimë edhe tjetrën, që Minush Jeros i ke thënë “dale se s’ka ardhur koha për në Tiranë”. Do ta sillje ti në Tiranë? Pse ti nuk prite ta rehabilitojë shoqëria Minush Jeron, por duhesh ta rehabilitoje ti? A nuk tregon kjo një rënie në gjunjë dhe ai atëherë ndërroi edhe emrin e dramës “Nënë Duda” dhe e vuri në skenë me emrin “Të pamposhturit”?Shoku Enver Hoxha: Të pamposhturit janë këta.Shoku Mehmet Shehu: Ajo është alegori. Nuk kanë guxim të flasin hapur dhe maskohen.Shoku Enver Hoxha: Domethënë partia i dënon ata, por ata janë të pamposhtur.Shoku Mihallaq Ziçishti: Karshi kujt janë të pamposhtur dhe pse do të sillnin Minush Jeron këtu në Tiranë?Shoku Enver Hoxha: Për t’i treguar udhëheqjes së partisë se janë të pamposhtur dhe vijnë pikërisht në Tiranë dhe jo në Gramsh apo diku tjetër.Shoku Haxhi Lleshi: Këto koncepte dhe këto pikëpamje i ke koordinuar ti me ndonjë tjetër, për shembull me Fadilin?Todi Lubonja: Përsa i takon dramës “Të pamposhturit”, në diskutimin që është bërë për “Njollat e murrme” në Tiranë, nga sa di unë, atje është bërë autokritikë. Unë di që atëherë Minush Jerua ishte dramaturg dhe lejohej të botonte shkrime. Të them të drejtën dhe sinqerisht, në rastin e parë atë e kam njohur në dramën “Njollat e murrme”.Shoku Manush Myftiu: Ai është kritikuar në plenumin e 15-të.Todi Lubonja: Mundet, por unë personalisht nuk e kam njohur dhe është thënë që këta duhet ta lajnë me vepra. Për dramën “Të pamposhturit” mendimi im ka qenë se kjo është një dramë patriotike, një dramë për luftën. Për këtë edhe kemi biseduar, në mos gabohem kam biseduar edhe me shokun Ramiz. “Mirë” është thënë nga të gjithë dhe ne kemi qenë dakord që ta vëmë në skenë.Shoku Mihallaq Ziçishti: Nuk është e vërtetë. Mua më ka thirrur shoku Ramiz dhe e kemi hedhur poshtë.Shoku Ramiz Alia: Edhe ti ke qenë bashkë me Mihallaqin. Eshtë biseduar konkretisht jo për dramën, por nëse ka mundësi që ky njeri të vërë pjesë në skenë. Thamë se nuk u heqim të drejtën e skenës këtyre njerëzve.Todi Lubonja: Po, kështu keni thënë.Shoku Ramiz Alia:Kur ka ardhur më vonë Mihallaqi, kemi biseduar konkretisht që ajo pjesë nuk duhet vënë.Todi Lubonja: Çështja është diskutuar që të vijë apo të mos vijë në Tiranë Minush Jerua, për këtë jam thirrur unë.Shoku Mihallaq Ziçishti: Kemi biseduar dhe u thirrëm në Tiranë për çështjen që, qëndron apo nuk qëndron drama “Të pamposhturit”.Todi Lubonja: Ju shoku Mihallaq keni thënë, “ta vëmë dramën dhe të bëjmë diskutim”. Kështu drama është vënë, është diskutuar në masa dhe është aprovuar të shfaqet në Korçë.Shoku Peti Shamblli: Kam qenë unë në Korçë kur është dhënë kjo dramë për herë të parë, dhe jeni përplasur me shokun Mihallaq. Ai atëherë të tha: “Çfarë jam unë këtu, hu gardhi?”Todi Lubonja: Kur është bërë diskutimi s’kam qenë as unë, as shoku Mihallaq.Shoku Hysni Kapo: Po pse flet kështu more Todi, përse ju thirra unë ju në KQ? Ke qenë ti, shoku Mihallaq, shoku Haki, Piro Kondi dhe Leka Shkurti. Pikërisht sepse instruktorët e KQ thanë që në Korçë është vënë një dramë e tillë dhe shoku Mihallaq nuk ishte dakord për këtë. Prandaj ju thirra. Madje të kam thënë që “pse vjen Minush Jerua nga Durrësi në Komitetin e Partisë të Korçës?” Ai vjen te ti, sepse gjen strehë tek ti. Ti po të mendoje siç mendonte partia do t’i thoshe atij që “ktheu prapë dhe shko në Durrës, se ka atje një komitet partie dhe një komitet ekzekutiv, të cilët le ta shikojnë”. Këta njerëz ju gjenin ju me qiri dhe ju i mirëprisnit e u bënit edhe jehonë.Shoku Rrapo Dervishi: Minush Jerua i ka hyrë gjithë Shqipërisë. Todi, më duket mua, përdori edhe një taktikë tjetër.Shoku Enver Hoxha: Çfarë taktike?Shoku Rrapo Dervishi: Po ja, këtë që, gjoja me autokritikë të kalonte.Todi Lubonja: Po çfarë të bëj shoku Rrapo, të mos bëj autokritikë?Shoku Rrapo Dervishi: Për konsideratën e partisë, duke filluar që nga shoku Enver e me radhë për të gjithë të tjerët.Todi Lubonja: As topi s’ma ka tundur këtë konsideratë dhe as ka për të ma tundur sa të vdes, thuaj çfarë të duash ti.

Lubonja: Ja gabimet e mia për Festivalin e 11-të
Lëshimeve liberale në RTV, në Festivalin e 11-të u çeli rrugën edhe metoda e gabuar që u ndoq nga unë mbi gjykimin e krijimeve vetëm brendapërbrenda një grupi specialistësh, diskutimi në një rreth të mbyllur, duke u nisur nga fakti që mbi këto çështje ka njerëz kompetentë që gjykojnë. U shkel kështu rruga e konsultimit me Ministrinë e Arsimit dhe të Kulturës dhe aparatin e Komitetit Qendror, dhe nuk u bë ky aktivitet i rëndësishëm artistik objekt i një debati të gjerë ideoartistik, gjë që reflekton subjektivizëm dhe mendjemadhësi dhe aq më keq u mënjanua roli i organizatës-bazë të partisë, gjë që pavarësisht nga praktikat e ndjekura më parë mua nuk më lejohej ta bëja.Duke nënvleftësuar rrezikshmërinë e shfaqjeve të modës së huaj, e cila vitet e fundit pati një përhapje më të gjerë, mbaj përgjegjësi të rëndë se për shkak të koncepteve liberale nuk jam kundërvënë me forcë dhe nuk kam ushtruar kontroll rigoroz në TV, dhe si rezultat ka pasur raste që në emisionet televizive të dalin njerëz me baseta të gjata dhe pantallona të gjera, gjë që ka influencuar për keq në edukimin e rinisë. Këtë luftë nuk e kam bërë me rezultat as në zyrë, as në shtëpi, ku një nga djemtë e mi ka pasur shfaqje të tilla.

neser do te lexoni
Situata e krijuar në sallën e plenumit IV të PPSH-së kur Lubonjës i kërkohej llogari të tregonte pozicionin e tij në lidhje me marrëdhëniet me Fadil Paçramin. Cili ishte bashkëveprimi i tyre në rrugën antiparti për të cilën akuzoheshin.
Historia e çuditshme që u shpalos para Todi Lubonjës nga përfaqësuesit e Shkodrës në atë plenum në lidhje me artistin Gjosho Vasia. Debatet e acaruara kur ai për minuta të tëra akuzohej se e kishte ndihmuar të deklasuarin Vasia të stabilizohej në Tiranë.
Ndërhyrja e Mehmet Shehut në lidhje me programet e Radio Tiranës, për të cilat Lubonja akuzohej se kishte ndryshuar programacionin duke hequr këngën popullore. Debatet që u bënë në lidhje me atë temë, për të cilën Kadri Hazbiu deklaroi se pas atij veprimi populli ngatërronte Radio Tiranën me atë italiane

Historia e plenumit te IV te KQ te PPSH Todi Lubonja: Me lini te vdes komunist

Historia e plenumit IV të KQ të PPSH-së

Todi Lubonja para plenumit: Kërkoj të më lini të vdes komunist
Pas fjalës reflektuese, ai i bëri thirrje Enverit të ndalte goditjen ndaj tij

Fatos Veliu
Vazhdon diskutimi i Todi Lubonjës në plenumin IV të Komitetit Qëndror të Partisë së Punës, i cili ishte mbledhur me urdhër të Enver Hoxhës, për të diskutuar pikërisht problemet e liberalizmit në art dhe kulturë.
Pas një sërë akuzash që iu bënë me radhë që nga Enver Hoxha dhe deri te shokët dhe bashkëpunëtorët më të afërt të tij, e mori fjalën aty nga mesdita e ditës së dytë të punimeve. I çuditshëm është diskutimi i Todi Lubonjës, që vetëm në disa raste guxoi të deklarojë se gjithçka që mund të jetë konstatuar si faj në punën e tij të dobët, i dedikohet vetëm mungesës së vëmendjes, sepse ai ka qenë kurdoherë i përkushtuar. Ndërkohë, me tone akoma më të ashpra sesa ai i shokëve të tij parafolës, Lubonja ka përsëritur ndaj vetes edhe njëherë të gjitha akuzat që i ishin bërë nga diskutantët. Nuk i ndali ato as kur flitej për Festivalin e 11 në RTV, i cili ishte bërë edhe shkak i gjithë asaj stuhie alarmante, por as edhe për atë që lidhej me të birin e tij, për të cilin nuk ishte interesuar shumë që të mos ndiqte modën, gjë të cilën ia kishin ngritur si problem në sallë. “Veprimet e mia kanë sjellë liberalizëm në institucionin ku punoj. Kam qenë jo shumë i thelluar në vlerësimin e specialistëve në lidhje me Festivalin e 11, ku e përqendrova punën time për realizimin e tij vetëm te një numër i kufizuar ekspertësh. Kam besuar shumë te Mihallaq Luarasi”, etj, Këto kanë qenë disa nga akuzat që ai ka pranuar në fund të fjalës së tij, ndërsa kishte marrë në analizë Festivalin e 11. Nuk harron të bëjë edhe njëherë të ditur vendimin e drejtë të Partisë për ta shkarkuar nga funksionet e larta që mbante në drejtim të organeve të propagandës. Në fund të fjalës së tij, Todi Lubonja pas gjithë asaj ekspozeje me frymë reflektuese të deklaruar brenda asaj salle të elektrizuar në kundërvënie të hapur ndaj tij, nuk harroi të bëjë edhe kërkesat ndaj plenumit dhe vetë Enver Hoxhës. “Kam qenë 31 vjet anëtar partie dhe dua të vdes i tillë”, ka qenë pak a shumë ideja e kërkesës që ai bëri publikisht në fund të fjalës së gjatë. “Eshtë e vetmja kërkesë që i bëj pas këtyre 31 vjetësh plenumit dhe shokut Enver, pasi jeta ime nuk ka kuptim pa partinë”, ka qenë deklarata e tij solemne, e cila të lë të kuptosh se gjithçka që ai ka deklaruar me aq guxim, duke fajësuar pambarimisht veten e tij, ka qenë një mjeshtëri për t’i lënë Enver Hoxhës të kuptonte se me të nuk mund të kishte probleme të natyrave politike, pasi ndjehej nën një reflektim të jashtëzakonshëm. Nëpërmjet kësaj rruge ai mund të mendonte se edhe nga shokët e tij do të reflektohej para se të kalohej në masat e mëtejshme ekstreme. Mirëpo, cili ishte mendimi i diskutantëve që morën fjalën pas Todi Lubonjës, që kishin një dëshirë të çuditshme për ta parë të kryqëzuar. Çfarë deklaruan mes ndërhyrjeve dhe pyetjeve që bënë ndaj tij vetë Enver Hoxha, Rrapo Dervishi, Pirro Dodbiba, Sadik Bocaj, Xhafer Spahiu, Halim Ramohito, Foto Çami, Aranit Çela etj. Gjithçka që ka ndodhur në atë mesditë të 27 qershorit të vitit 1973 arrin të zbardhet për herë të parë për publikun e gjerë vetëm tani, pas 32 vjetësh të mbetura në mister. Lubonja, në vazhdim të diskutimit të tij, analizon pikërisht Festivalin e famshëm të XI në RTV, i cili ishte dënuar me ekstremizëm. Në çdo pikë të diskutimit ai radhit “gabimet” që i janë vënë në dukje.... Lëshimet që unë kam bërë dhe shfaqjet liberale moderniste reflektojnë shikimin me syrin e liberalit të kërkesave të rinisë, kërkesa të cilat nuk janë në fakt të sajat dhe shprehin ndikimin e presionit të huaj që ushtrohet vazhdimisht në të gjitha fushat e sidomos në ato të letërsisë, artit, muzikës, kulturës sonë kombëtare në përgjithësi, ndikim i cili ku më pak e ku më shumë është ndjerë kudo, është ndjerë edhe në RTV, ku unë mbaja përgjegjësinë kryesore.Ndikimeve të huaja dhe shfaqjeve liberale, nën presionin e të cilave kam rënë edhe unë, u kanë hapur rrugën teorizimet siç u shpjegua gjatë e gjerë këtu mbi traditën dhe novatorizmin. Megjithëse partia dhe shoku Enver i kanë vënë pikat disa herë mbi këtë çështje parimore të rëndësishme, duket që ka pasur keqkuptime e konfuzion, që është thelluar edhe nga përkrahja e asaj që nuk ka asgjë të përbashkët me novatoren, por është fallco, që nuk bazohet në traditën dhe nuk e pasuron atë. Po të mos kishin gjetur tek unë, drejtuesi kryesor i RTV, predispozicionin për atë lloj muzike apo atë platformë regjisoriale që paraqitën drejtuesit e Festivalit të 11, kjo shfaqje me ndikime të huaja nuk do të kishte dalë. Në vend që të ngrinim para krijuesve problemet e mprehta që dalin mbi thellimin e njohjes së traditës dhe muzikës sonë të pasur popullore dhe në përgjithësi të karakterit të kësaj muzike, ne e trumbetuam me mendjelehtësi si një sukses këtë festival, që me të drejtë partia dhe masat e kritikuan dhe e dënuan si të dëmshëm dhe të huaj për ne. Rënia nën këto ndikime flet qartë mbi njohjen e përciptë të teorisë, të estetikës marksiste, të mësimeve të shokut Enver mbi këto çështje të ndërlikuara, mosthellim në esencën e luftës së klasave në fushën e artit, të inkuadruar në luftën e gjithanshme ideopolitike që bën partia në kushtet e bllokadës imperialisto-revizioniste. Si ish-punonjës i propagandës ndjej përgjegjësinë time të rëndë, shumë të rëndë, për vlerësimet dhe gjykimet e gabuara që kam dhënë për ato vepra dhe aktivitete me ndikime të huaja.
* * * Lëshimeve liberale në RTV, në Festivalin e 11-të u çeli rrugën edhe metoda e gabuar që u ndoq nga unë mbi gjykimin e krijimeve vetëm brendapërbrenda një grupi specialistësh, diskutimi në një rreth të mbyllur, duke u nisur nga fakti që mbi këto çështje ka njerëz kompetentë që gjykojnë. U shkel kështu rruga e konsultimit me Ministrinë e Arsimit dhe të Kulturës dhe aparatin e Komitetit Qendror, dhe nuk u bë ky aktivitet i rëndësishëm artistik objekt i një debati të gjerë ideoartistik, gjë që reflekton subjektivizëm dhe mendjemadhësi dhe aq më keq u mënjanua roli i organizatës bazë të partisë, gjë që pavarësisht nga praktikat e ndjekura më parë mua nuk më lejohej ta bëja.Duke nënvleftësuar rrezikshmërinë e shfaqjeve të modës së huaj, e cila vitet e fundit pati një përhapje më të gjerë, mbaj përgjegjësi të rëndë se për shkak të koncepteve liberale nuk jam kundërvënë me forcë dhe nuk kam ushtruar kontroll rigoroz në TV, dhe si rezultat ka pasur raste që në emisionet televizive të dalin njerëz me baseta të gjata dhe pantallona të gjera, gjë që ka influencuar për keq në edukimin e rinisë. Këtë luftë nuk e kam bërë me rezultat as në zyrë, as në shtëpi, ku një nga djemtë e mi ka pasur shfaqje të tilla.
* * * Në politikën e kuadrit kam pasur raste që kam bërë gjykime dhe vlerësime subjektive të gabuara, kam mbivlerësuar aftësitë profesionale të disa njerëzve siç ishte rasti i Mihallaq Luarasit, që hartoi platformën regjisoriale të Festivalit të 11-të, pa vënë re lëkundjet e tij në çështjet ideoestetike që janë shfaqur në “Njollat e murrme” e në ndonjë rast tjetër. Subjektivizmi im është shfaqur edhe në gjykimin e karakteristikës së shokut Klimi Misja, gjë që çoi në shkeljen e normave të partisë. Këto dhe ndonjë rast tjetër e ndjej se janë shprehje të mungesës së vigjilencës dhe refleks i koncepteve të gabuara liberale.* * * Me shumë të drejtë partia dhe shoku Enver ngritën edhe një herë me forcë luftën kundër indiferentizmit dhe nevojën e forcimit të disiplinës proletare në punë. Unë e ndjej se nuk kam luftuar me forcën e duhur për një disiplinë të rreptë në punë në RTV. Jo vetëm kaq, por duke folur për disiplinë të ndërgjegjshme dhe punë krijuese, duke vënë theksin në këto dhe në zhvillimin e vetë iniciativës, kam neglizhuar anën tjetër të problemit, forcimin edhe të disiplinës formale, forcimin e kontrollit mbi punën e vartësve. Si rrjedhim ka pasur thyerje të disiplinës, puna edukative e domosdoshme nuk është kombinuar edhe me masa organizative dhe disiplinore administrative. Koncepti im mbi punën e gazetarëve duket se nuk ka qenë i drejtë. Kam menduar se puna e tyre nuk njeh orar zyrtar, por në fakt kur mungon ndërgjegjja, kontrolli në punë, vjen shthurja, krijimtaria i nënshtrohet spontanitetit, vijnë çrregullimet dhe indisiplinimet. Që të jem i sinqertë, gjatë kohës që jam me punë në rrethin e Lezhës, jam munduar të reflektoj mbi devijimet e mia, por nuk kam arritur në konkluzionet që shumë shokë kanë arritur me të drejtë të cilësojnë veprimtarinë time. Me keqardhje, nën dritën e kritikave të ashpra dhe njëkohësisht të drejta, e shoh pozitën time për nga dëmet dhe pasojat në një dritë tjetër.Në fund të fjalës së tij, Lubonja i kërkon Enver Hoxhës të ndalë vrullin për ndëshkimin e tij Fjalët i shoh të tepërta. Masën për përjashtimin tim nga radhët e Komitetit Qendror të Partisë e shoh me vend, mbasi bagazhi i gabimeve dhe devijimeve të mia është i rëndë. Me vend e shikoj gjithashtu masën kundër devijimeve liberale, oportuniste, antiparti të Fadil Paçramit. Por mendoj të më jepet mundësia të militoj në radhët e partisë, së cilës me të mirat e të këqijat i kam kushtuar jetën time, pa të cilën jeta ime do të humbiste kuptimin dhe përmbajtjen e saj.Lufta kundër imperializmit dhe revizionizmit, kundër ndikimeve të huaja ka për të qenë e gjatë. Beteja të reja do të vijnë. Në këto beteja do ta kem për nder të militoj për mësimet e partisë e të shokut Enver, kundër armiqve të betuar të partisë, atdheut, socializmit, revolucionit, po të jetë nevoja edhe me jetën time. Kjo është kërkesa ime e parë që i bëj partisë gjatë 31 vjetëve të jetës sime në parti, dhe them të jetë e fundit që i bëj plenumit dhe shokut Enver, kërkesa ime për të jetuar dhe për të vdekur komunist. Me të gjitha kritikat e tjera jam dakord.Shoku Enver Hoxha: Keni ndonjë pyetje për t’i bërë shokut Todi?Shoku Rrapo Dervishi: Gjatë diskutimit të tij ai tha se të gjitha këto që u kritikuan i ka bërë se ka qenë i predispozuar për devijime liberale. Atëherë të na thotë pse ishte i predispozuar?Nga salla: Duke diskutuar, shoku Todi tha se me disa njerëz me prirje liberale ai u solidarizua. Këtu nuk është çështja që u solidarizua, por ai i tërhoqi disa nga këta dhe i bëri bashkëpunëtorë. Thotë për shembull se ka bërë lëshime, domethënë u ka bërë të tjerëve lëshime, kurse në fakt për këto pikëpamje ai ka luftuar për t’i përhapur, për t’i zbatuar, për t’i vënë në jetë. Ose thotë që nuk i është vënë me forcë luftës kundër pikëpamjeve të huaja, kurse në fakt i është vënë me forcë luftës kundër pikëpamjeve të partisë, vijës së partisë. Ose thotë p.sh. se ka pasur mungesë vigjilence. Karshi kujt e ka pasur këtë mungesë? Domethënë të tjerët kanë bërë gabime dhe ky përkundrazi. Kurse në fakt, ky ka qenë vetë ai që ka zbatuar këto pikëpamje. Pse i ka këto pikëpamje në kundërshtim me vijën e partisë?Shoku Piro Dodbiba: Ai tha vetë se ka qenë i predispozuar për të rënë nën presionin e novatorëve. Në rast se ky është viktimë e presioneve të këtyre snobëve dhe liberalëve, çfarë fuqie kanë pasur këta njerëz që ky iu nënshtrua presionit të tyre dhe nuk iu nënshtrua vijës së partisë dhe mësimeve të saj? Cilët janë këta njerëz që e detyruan të shkojë në këtë rrugë dhe që janë më të fortë se partia?Shoku Sadik Bocaj: Pse nuk ka nxjerrë mësime nga kritikat që i janë bërë drejtpërsëdrejti nga shoku Enver dhe shokë të tjerë, dhe cilat janë shkaqet ideologjike të këtyre fajeve dhe devijimeve në vijën e partisë?Pse e kanë konsideruar radion vetëm si mjet informativ e kultural, në kundërshtim me orientimet e KQ që përcaktojnë se radio është në radhë të parë një mjet i fuqishëm politiko-edukativ?Pse ka mohuar dhe spostuar rolin e organizatës bazë dhe të drejtorisë së përgjithshme, duke orientuar në mënyrë individuale, duke futur në të njerëz si Mihallaq Luarasi, etj? Pse ka shkaktuar përçarje e grindje tek komunistët dhe në kolektiv në Radio-Televizion?Pse nuk ka zbatuar urdhrin e kryeministrit, shokut Mehmet dhe të sekretarit të KQ të Partisë, shokut Ramiz, për të mos lejuar që të dalin në ekranin e televizionit njerëz me veshje sipas modës së huaj, qafëleshë, me favorite, me minifunde etj., dhe pse nuk ia tha këtë urdhër të kryeministrit dhe të sekretarit të KQ as drejtorit të televizionit, as sekretarit të organizatës-bazë pa lëre organizatës dhe kolektivit? Kjo porosi ishte dhënë nga shoku Mehmet qysh në maj të vitit 1972, një apo dy muaj pasi kishte ardhur Todi.Pse ka shkelur normat e partisë në drejtim të politikës së kuadrit, duke thënë “të hedh leckat në erë”, ose duke falsifikuar karakteristikën si ishte rasti i Klimi Misës, veprime këto në kundërshtim me figurën e komunistit, shkelje flagrante të statutit të partisë.Pse nuk ka dëgjuar zërin e popullit nëpërmjet letrave që vinin për çështjet e muzikës popullore, po ka lejuar të dominojë muzika e huaj dhe muzika e lehtë? Për shembull, letra e tri vajzave të Beratit ishte shumë e fortë. Ato thoshin se këtu në radio do të ketë ardhur ndonjë reformator që bën këto programe.Shoku Xhafer Spahiu: Ju Todi, në organizimin e Festivalit të 11-të të këngës në Radio-Televizion ratë nën ndikimin e të tjerëve apo ishit vetë frymëzuesi, organizatori, inspiratori, udhëzuesi i organizimit të festivalit?Keni programuar me të madhe se Festivali i 11-të i këngës në Radio-Televizion është festival i jashtëzakonshëm, është i pari festival i vërtetë i muzikës në Shqipëri. Si e argumentoni këtë çështje? Na e thoni një çikë më konkretisht.Shoku Halim Ramohito: Si i kanë koordinuar qoftë pikëpamjet e tyre, qoftë veprimtarinë antiparti të djathtë Todi me Fadilin.Shoku Foto Çami: Çfarë kupton Todi me këtë qëndrim që në mbledhjen e organizatës së partisë nuk bëri autokritikë, kurse tani këtu ai i pranoi të gjitha?Shoku Aranit Çela: Këto qëndrime të huaja si i konsideroni ju Fadil e Todi, si gabime e faje të rënda apo si veprime antishoqërore dhe antiparti?Shoku Iljaz Reka:Todi thotë se ka nxjerrë mësime nga kritikat që i janë bërë, ndër të tjera për vënien në skenë të pjesës “Njollat e murrme”. A mund të na thotë ç’ishte ky kujdes i veçantë për të rehabilituar Minush Jeron me një pjesë të re po në Korçë dhe pa ndërmjetësinë e organeve që merreshin me këtë punë?Shoqja Jorgjia Peçini: Todi tha se shoku Enver i ka bërë disa kritika, por ai jo vetëm që nuk ka reflektuar ndaj atyre, por ka vazhduar edhe më tutje. Përse ai nuk i ka zbatuar?Shoku Behar Shtylla: Todi në diskutimin e tij tha disa gjëra të shkëputura për faqosjen e gazetës “Zëri i Popullit”, për dramat e Minush Jeros, për Festivalin e 11-të të këngës në Radio-Televizion, midis tyre nuk shikonte ndonjë lidhje logjike?Për festivalin ka pasur platformë nga aparati i KQ, atëherë pse nuk zbatoi atë platformë po zbatoi atë snoben?Todi Lubonja ka qenë për politikën e brezave? Po për Minush Jeron që u kritikua, pse Todi kërkoi me insistim ta rehabilitojë, duke vënë në skenë pjesën e tij “Të pamposhturit” dhe pikërisht në Korçë?Po kështu edhe për çështjen e modës dhe të shijeve, duke filluar që nga Korça dhe këtu, sikur të na i shpjegojë një çikë më mirë pikëpamjet e tij?Shoku Jashar Menzelxhiu: Todi thotë se rinia e pëlqente këtë modernizim, po sa ka influencuar ky në këtë drejtim? Unë kam pasur një rast të shoh djalin e tij kur isha në plazh. Të them të drejtën u revoltova me pamjen e tij të jashtme, kurse Todi m’u përgjigj se ai do të martohet dhe nusja kështu e do. Kjo ishte gjendja e vërtetë, apo kështu ishte vija?Shoqja Katina Starja: Kur ka qenë Todi kryeredaktor i gazetës “Zëri i Popullit”, në organizatën-bazë të partisë dhe në byronë e Komitetit të Partisë të Tiranës është kritikuar për mendjemadhësi, për tendencë hakmarrjeje, për mbytës kritike dhe për ironik i tmerrshëm. Si i konsideron Todi këto vërejtje që i ka bërë organizata-bazë dhe byroja e Tiranës? I pranon ato se atëherë nuk i pranoi dhe çfarë mësimesh nxjerr prej tyre?Shoku Tahir Minxhozi: Pranon që është devijator i vjetër apo i ri.Thotë që gjatë 31 vjetëve nuk ka pasur kurrë pretendime, po si e ka pritur ky shkuarjen në bazë dhe si ka punuar atje?Shoku Peti Shamblli: Çfarë përgjegjësie nxirrni ju Todi, me të gjitha dëmet e mëdha që i keni sjellë punës së partisë, gabimet në devijime nga e djathta në punën me rininë për kohën që ishe ti dhe në periudhën e mëvonshme si mbajtës i kontakteve me Agim Meron?...

neser do te lexoni
Vazhdojnë pyetjet agresive dhe provokative ndaj Todi Lubonjës, të cilat u bënë menjëherë pas përfundimit të diskutimit të tij në ditën e dytë të plenumit
Çfarë i kërkuan mes fjalës së tyre ish-kolegët dhe ish-miqtë e tij prej vitesh, Jorgji Peçini, Behar Shtylla, Jashar Mezelxhiu, Katina Starja, Peti Shamblli, Tahir Minxhozi etj.Akuzat që ata i bënë Lubonjës, duke kaluar deri edhe në fyerje të personalitetit dhe reagimi i tij prej intelektuali të durueshëm, për të sqaruar gjithçka që i thuhej pas asaj ofensive të rrallë

Historia e plenumit te 73 qe kryqezoi njerezit e kultures

Historia e plenumit të ‘73 që kryqëzoi njerëzit e kulturës

Lubonja para plenumit: Pranoj se më ka plasur “koburja” në brez
Nëpërmjet fjalës së tij Lubonja u mundua të çarmatoste akuzuesit

Fatos Veliu
Ishte dita e dytë kur kishte filluar punimet plenumi i famshëm i Komitetit Qendror të Partisë së Punës, plenum që kishte marrë në analizë pikërisht shkeljet që, sipas Enver Hoxhës, ishin konstatuar në fushën e artit dhe të kulturës.
Ndërsa ditën e parë të punimeve kishin folur Enver Hoxha, Hysni Kapo etj., në ditën e dytë të tij seanca kishte nisur me diskutimin e Ramiz Alisë. Më pas foli Agim Mero dhe Fiqret Shehu. Të gjithë këta, ashtu si diskutantët e një dite më parë, u munduan me forma shumë vulgare të akuzonin dhe të riakuzonin Fadil Paçramin dhe Todi Lubonjën, të cilët Enver Hoxha kishte vendosur t’i sakrifikonte. Situata e rëndë ndaj dy njerëzve të artit dhe të kulturës shqiptare arriti në atë pikë, saqë dënimi ndaj tyre do të ishte i pashmangshëm. Një çudi po ndodhte në sferat politike të Komitetit Qendror të atij viti, pasi grupi që po gjykohej ishte grupi i parë armiqësor. Askush në ato momente nuk e kishte të qartë se nuk do të kalonin vite, por vetëm pak muaj që të fillonte analiza e punës në ushtri, në ekonomi etj., ku “armiqtë e partisë” do të dilnin nga hierarkia më e lartë e shtetit. Gjithsesi, pas shumë e shumë akuzash të panumërta që do të bëheshin në drejtim të Lubonjës dhe Paçramit, nga vetë Enver Hoxha do t’i jepej fjala njërit prej tyre, Todi Lubonjës. Todi Lubonja dallohet të flasë lirshëm para atij plenumi të elektrizuar, i cili donte ta shfaroste përfundimisht. Me takt të veçantë për të qenë në “rezonancë” me Enver Hoxhën, i cili vetëm me një irritim të momentit mund t’i bënte gjëmën, Todi Lubonja pranon si të drejta të gjitha kritikat që i ishin bërë. Ai nuk hezitoi madje t’i vinte vetes në dukje edhe shumë gjëra të tjera të papërmendura nga të tjerët, duke operuar njëkohësisht me formën e pendesës dhe duke bërë autokritikë për çdo akuzë që i qe ngritur. Vlen për t’u përmendur se falë zotësisë që e karakterizonte, ai e ktheu situatën në favor të tij. Aludonte për gabimet e rënda, të cilat i qenë cilësuar si veprime të qëllimshme antiparti. Me zgjuarsi ai gjente momentin për të argumentuar se gjithçka kishte ndodhur krejt rastësisht dhe asgjë nuk kishte qenë e qëllimshme. Todi Lubonja e vuri theksin te akuzat që i qenë bërë për të shumëpërfolurin, Festivali i 11-të në RTV. Gjithçka që ka ndodhur në atë qershor të vitit 1973, fjala e vetë njeriut që u shpall “simbol i armikut” të konstatuar nga partia, Todi Lubonjës, do të vazhdojnë të bëhen publike pas 32 vjetësh në faqet e gazetës “Panorama” TODI LUBONJA, anëtar i Komitetit Qendror të PPSH.Që në fillim të fjalës së tij Lubonja pranon në frymë autokritike akuzat e bëra ndaj tijAnaliza e thellë shkencore që bëri shoku Enver në fjalimet e tij të kohëve të fundit dhe në fjalimin e tij historik të 15 marsit mbi gjendjen e luftës kundër rrethimit imperialisto-revizionist të vendit tonë dhe efektet e presionit të tij mbi ne, me të cilat kam qenë dhe jam plotësisht dakord, si dhe sinteza që u bëri në raportin që mbajti në këtë mbledhje të plenumit për një sërë problemesh mbi thellimin e luftës ideologjike kundër shfaqjeve të huaja dhe qëndrimeve liberale ndaj tyre, përbëjnë një burim të madh energjish për kalitjen dhe mprehjen e vigjilencës revolucionare.Megjithëse jam një kuadër, që në veprimtarinë time kam gabuar rëndë duke devijuar drejt liberalizmit dhe modernizmit që e vunë në dukje me të drejtë si shoku Enver po ashtu edhe shokët e tjerë që diskutuan, i shikoj drejt masat e rrepta që duhen marrë ndaj meje. Besoj se më jepet e drejta të shpreh në këtë plenum vlerësimin që i bën gjithë populli, gjithë partia këtyre dokumenteve me rëndësi historike për fatet e atdheut, të socializmit dhe të revolucionit në vendin tonë. Këto dokumente i ka mbajtur dhe i mban në duart e çelikta partia, e cila me principalitet të lartë komunist ka likuiduar çdo deviator të djathtë apo të majtë për interesat e larta të revolucionit, të partisë e të popullit, ashtu siç po vepron me të drejtë në këtë plenum kundër meje e kundër Fadil Paçramit. Unë këtë e them me ndërgjegje të thellë, me bindje të plotë për gabimet dhe fajet shumë të rënda në shkeljen e vijës së partisë.Në vazhdim ai vlerëson ndëshkimin që i është dhënë deri në atë ditë Duke u munduar të nxjerr mësime sa më konstruktive nga fjalimet e shokut Enver dhe duke ndjerë pulsin e partisë dhe të masave, reagimin e tyre në një atmosferë të vërtetë revolucionare, them se e ndjej thellë përgjegjësinë e rëndë që mbaj për dëmet e mëdha që i kam shkaktuar punës së partisë, duke devijuar nga vija e saj gjithmonë e drejtë.Për gabimet e mia të rënda, për prirjet liberale e moderniste, unë me të drejtë u shkarkova nga përgjegjësia që mbaja dhe u dërgova në rrethin e Lezhës që të punoj më afër klasës punëtore në ndërtim. Të ndjej pulsin e saj, të njoh më mirë jetën e të kuptoj me çfarë përpjekje e mundime punon ajo nën udhëheqjen e partisë që djersit, lodhet, por që populli është i bindur plotësisht në drejtësinë e vijës së saj. Këtë masë që mori me shumë të drejtë partia ndaj meje, unë e kam konsideruar dhe e konsideroj me vend, mjet efektiv për kalitje dhe korrigjim, dhe besoj se do të gjej forca të mjaftueshme në veten time që ta bëj këtë sa kohë që asgjë s’më ndan nga partia, në gjirin e së cilës u rrita dhe u edukova për 31 vjet rresht, por që në fakt gabova në punë e sipër.
***Në punë bashkë me ndërtuesit dhe me ndërgjegje të pastër kam vënë të gjitha forcat e mia, në mënyrë që të kuptoj dhe të realizoj gabimet, t’i shoh ato me sy autokritik dhe të jap kontributin tim në realizimin e planit të shtetit. Ky është një qëllim, një përmbajtje e jetës sime dhe unë them se do ta bëj këtë gjë patjetër.Më tej fjala e Lubonjës nëpërmjet notave diplomatike, lë të kuptojë se gjithçka që ka të bëjë me të, është rezultat vetëm i rastësisëPër një kohë të gjatë kam punuar në fronte të rëndësishme të propagandës së partisë që, do të thotë se udhëheqja e partisë ka pasur gjithmonë besim tek unë dhe më ka besuar vende me përgjegjësi. Të them të drejtën dhe të jem i sinqertë po ju them se kudo jam përpjekur të kontribuoj për realizimin e vijës së drejtë të partisë dhe mësimeve të shokut Enver, të cilat i kam konsideruar kurdoherë të drejta.Por, nën dritën e fjalimeve të kohëve të fundit që ka mbajtur shoku Enver, nën dritën edhe të raportit që mbajti këtu, duke u munduar të analizoj devijimet e mia oportuniste të djathta, gabimet dhe dobësitë e punës sime, vërej me ndërgjegje se në luftën kundër ndikimeve borgjezo-revizioniste nuk jam treguar konsekuent me gjithë ndihmën e madhe që më ka dhënë herë pas here partia. Kështu, duke luftuar kundër rutinës dhe shfaqjeve konservatore, pavarësisht se në parim e kam konsideruar të drejtë domosdoshmërinë e luftës në dy krahët, në asnjë rast unë nuk kam shprehur një mendim të ndryshëm, po pavarësisht nga kjo, si nga forca goditëse ashtu edhe nga vlerësimi në planin ideologjik, në bilancin e veprimtarisë sime vërej se kam treguar devijacione të djathta, oportuniste, liberale, moderniste dhe me konkluzionin, definicionin që jepet në raportin e shokut Enver dhe në kritikat që bën shoku Hysni, shoku Ramiz dhe shokët e tjerë, unë jam plotësisht dakord. Unë kam bërë dhe një gabim të madh e të rëndë që në momentin e duhur, në organizatën e partisë nuk kam mbajtur qëndrim autokritik, shprehje kjo e egoizmit tim mikroborgjez e të tjera me radhë.Mundohet të bëjë analiza konkrete mbi akuzat që i janë bërë nga Enver HoxhaNë momente të tilla, me të drejtë na mëson partia t’i grumbullojmë gjërat dhe t’i analizojmë gabimet për një periudhë të gjatë kohe. Mundet të kem edhe gabime të tjera, por unë desha të përmend ato që janë më kryesoret. Në vitin 1964, unë jam kritikuar për ndryshime në disa numra në faqosjen e gazetës “Zëri i Popullit”, ndryshim i cili siç e kam analizuar akoma më thellë tani nuk ishte gjë tjetër, vetëm një imitim i faqosjes së gazetave të huaja, një prirje liberale, një prirje drejt të huajës, kopjim i së huajës. Jam kritikuar gjithashtu më 1967, personalisht nga shoku Enver, për pasqyrimin me vonesë të jehonës së fjalimit të tij të 6 shkurtit, gjë që reflekton mungesë mprehtësie politike. Jam kritikuar gjithashtu më vonë se nuk kam gjykuar drejt dramën “Njollat e murrme” të Minush Jeros, e cila shtrembëronte realitetin tonë. Këto kritika sa të ashpra, aq edhe të drejta në momentin e duhur i kam pranuar dhe jam munduar të reflektoj mbi to. Trajtimi që më është bërë nga udhëheqja e partisë për këto gabime ka qenë më se i drejtë, më se dashamirës. Nuk ka se si t’i dilet nga borxhi një kuadri që gabon më shumë sesa kaq. Kështu e kam konsideruar dhe e konsideroj trajtimin që më është bërë. Por gabimi i rëndë tjetër, i fundit, Festivali i 11-të i këngës në RTV ku lejova një muzikë çoroditëse, larg nga tabani kombëtar, tregoi se prirjet e mia drejt liberalizmit dhe modernizmit kanë qëndruar në subkoshiencën time pa u shkulur nga rrënjët, sepse nuk i kam luftuar si duhet e pa ndërprerje, tregoi se nuk kisha nxjerrë mësimet dhe konkluzionet e duhura nga kritikat e drejta që më kish bërë partia.***Këto qëndrime oportuniste të njëanshme e ndikime, nga sa kam mundur t’i analizoj dhe të reflektoj mbi to, janë bazuar te ndjenja e vetëkënaqësisë mikroborgjeze dhe intelektualizmi, të cilat më kanë çuar deri në humbjen e vigjilencës politike dhe ideologjike, duke mos mbajtur parasysh në çdo moment kushtet e luftës së partisë dhe të popullit tonë të angazhuar për një kohë të gjatë dhëmb për dhëmb me imperializmin dhe revizionizmin, me manovrat e tyre të stërholluara e djallëzore, të cilat kanë pasur dhe kanë si synim çoroditjen e mendjeve të njerëzve, të rinisë e të kuadrove, turbullimin e gjendjes shpirtërore, degjenerimin dhe përmbysjen e rendit tonë socialist. Unë e kuptoj thellësisht se këto prirjet liberale, oportuniste nuk të çojnë gjetkë, vetëm këtu te degjenerimi revizionist, dekadent, borgjez.Devijimet drejt liberalizmit dhe modernizmit në disa programe të muzikës së lehtë në RTV gjatë kohës që unë punova atje, zgjedhja pa kriter e muzikës së lehtë të huaj dhe shfaqjet e huaja në Festivalin e 11-të reflektuan faktin se unë minimizova rrezikun e ndikimeve të huaja, të agresionit të egër ideologjik imperialisto-revizionist, i cili po të mos ishte luftuar me atë forcë goditëse siç po luftohet tani, nga pasojat do të ishte akoma më i dëmshëm, më i rrezikshëm. E shoh qartë tani se hezitimet që kam pasur për të bërë këtë luftë reflektojnë moskuptimin në themel të rrezikshmërisë reale të ndikimeve dekadente borgjezo-revizioniste.Me imtësi Lubonja prek edhe temën e Festivalit të 11-tëNë muzikën e lehtë, sidomos vitet e fundit, siç u duk në mënyrë të theksuar në Festivalin e 11-të, si rrjedhim i ndikimeve të huaja pati shartime të shëmtuara, shfaqje të maskuara e të hapura, reminishenca të huaja, të cilat u përligjën me teorizime se kështu i pëlqen rinia, por që në fakt nuk ishin gjë tjetër veçse shijet e disa shokëve, e që në të vërtetë binin ndesh me shijet e kërkesat e vërteta të masave të rinisë, binin ndesh me kërkesat e kohës, me edukimin e vërtetë revolucionar të masave. Duke aprovuar një muzikë të tillë, unë nuk bëra gjë tjetër veçse u solidarizova me këta tipa snobë për shkak të prirjeve të mia liberale e moderniste. E them me sinqeritet se nuk më takon mua të gjykoj mbi këtë çështje, po vetëm mund të them se në këtë mënyrë unë çova ujë në mullirin e armiqve të klasës.Shoku Mehmet ShehuUjë në mullirin e armikut çon ai që nuk është i ndërgjegjshëm, por që i pëlcet koburja në brez dhe vete ujët në mullirin e armikut.Todi Lubonja: Ndoshta unë jam, sipas gjykimi tim, një nga ata që më plasi koburja në brez, shoku Mehmet, prandaj e shoh që nuk më takon mua të jap një gjykim mbi këtë çështje.Rënien nën presionin e këtyre krijimeve si dhe luftën e përciptë që në disa raste u kam bërë disa shfaqjeve të huaja në disa emisione televizive tregojnë se nuk i kam parë nën prizmin klasor këto probleme, nuk kam peshuar drejt rrezikshmërinë e këtyre shfaqjeve dhe dëmin e madh që i sjellin ato edukimit të masave, si forma e mjete të rrezikshme të depërtimit të ideologjisë borgjezo-revizioniste, shfaqje këto të cilat në mënyrë të paevitueshme, po qe se nuk luftohen, të çojnë në krijimin e një atmosfere euforie, të çojnë në rrugën e degjenerimit borgjezo-revizionist.

Vdiq në moshën 83-vjeçare, Todi Lubonja
Dy ditë më parë, më datë 19 nëntor 2005, pushoi së rrahuri zemra e njeriut të letrave, 83 vjeçarit, Todi Lubonjës. Todi Lubonja, emri i të cilit ka hyrë fuqishëm në historinë e Shqipërisë komuniste, është njohur si njeriu që u bë simbol i goditjeve politike të Enver Hoxhës në fushën e artit dhe të kulturës. Ishte pikërisht plenumi IV i Komitetit Qendror të Partisë së Punës, që u mbajt në qershor të vitit 1973, ai që kryqëzoi me dorë të hekurt figurën e Todi Lubonjës, i cili në atë kohë, në moshën 50-vjeçare drejtonte organin më të rëndësishëm të shtetit, pikërisht atë të Radio-Televizionit Shqiptar. Ajo suferinë që shkatërroi jetën e intelektualit të njohur e pati shkëndijën gjashtë muaj para se të zhvillohej ai plenum i llahtarshëm, pikërisht në 22-24 dhjetor (1972), kur u zhvillua Festivali i 11-të i këngës në Radio-Televizion, të cilin Enver Hoxha e dënoi në mënyrën më urgjente nga Vlora, ku ai ndodhej për të pushuar. Pas gjithë atyre furtunave të tmerrshme të tipit komunist, fundi i 50-vjeçarit Lubonja do të ishte vetëm burgu i Burrelit. Të njëjtin fat pati edhe i biri i tij, publicisti dhe analisti i njohur, Fatos Lubonja. Liria e tyre u sigurua vetëm pas viteve ’90, kur në Shqipëri frynë erërat e demokracisë. Todi Lubonja, pasi doli nga burgu, rikrijoi lidhjet me shokët e tij të hershëm, Ramiz Alinë dhe Agim Meron, në praninë e të cilëve ai pinte kafen e përditshme. Gjithsesi, jeta e tij, e cila fatkeqësisht ishte e mbushur vetëm me vuajtje dhe sakrifica të panumërta, u mbyll dy ditë më parë në sallën e reaminacionit të spitalit të neurologjisë, ku u ishte nënshtruar mjekimeve intensive pas një “ishemie cerebrale” që kishte pësuar dy javë më parë.

neser do te lexoni
Vazhdon fjala e Todi Lubonjës ku analizon të shumëpërfolurin Festivalin e 11-të të këngës në RTV.
Ndërhyrjet që bënë pas fjalës së Lubonjës, Enver Hoxha, Rrapo Dervishi, Sadik Bocaj, Xhafer Spahiu, Halim Ramohito, Foto Çami, Aranit Çela etj.
Cilat qenë shpjegimet që kolegët i kërkuan Lubonjës, nëpërmjet të cilave ata synonin kryqëzimin e padiskutueshëm të tij